Gofred albo Jerozolima wyzwolona

Jerozolima wyzwolona jest eposem rycerskim opisującym pierwszą wyprawę krzyżową ogłoszoną przez papieża Urbana II w 1095 roku. Poemat zbudowany jest na modelu Iliady Homera i dotyczy ostatniej fazy krucjaty wojennej po wejściu krzyżowców do Palestyny: oblężenia i zdobycia Jerozolimy pod wodzą Gotfryda z Bouillon. Autorem utworu jest włoski poeta barokowy Torquato Tasso, który od najmłodszych lat pasjonował się krucjatami i rozczytywał się w średniowiecznych kronikach z wypraw do Ziemi Świętej. Tasso był szczególnie zafascynowany grą przeciwieństw stanowiącą tło świętych wojen, z jednej strony rycerskich radości przepełnionych zmysłowością i heroicznymi czynami, z drugiej strony religijnej misji z aktami skruchy i duchowej udręki. Autorowi udaje się w swoim utworze odzwierciedlić ten niezwykły splot sprzecznych namiętności i przeżyć znamionujących Krzyżowców. Torquato Tasso ukończył pisanie Jerozolimy wyzwolonej w 1575 roku, jednak wydał ją dopiero w 1581 roku, po dwukrotnym poddaniu swojego dzieła ocenie Świętej Inkwizycji. W miarę pisania utworu, uświadamiał sobie z coraz większą siłą sprzeczności stojące pomiędzy wojną a życiem zgodnym z przykazaniami Chrystusa, pomiędzy zmysłowymi przeżyciami rycerzy a duchowym sensem wiary. Pomimo wewnętrznych wątpliwości ogarniających autora Jerozolima wyzwolona spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem czytelników i trwale wpisała do kanonu literatury włoskiej i światowej. Utwór został przełożony na język polski w 1618 roku przez Piotra Kochanowskiego, bratanka Jana.