Hans Christian Andersen urodził się 2 kwietnia 1805r. jako syn biednego szewca Hansa Andersena i niepiśmiennej praczki Anne Marie. Ojciec umarł z powodu komplikacji zdrowotnych po wojnie napoleońskiej, matka z powodu alkoholizmu. Został ochrzczony w dniu urodzin.
W krainę baśni pierwsza wprowadziła go babcia. Andersen bywał z nią w przytułku dla chorych, gdzie zajmowała się ogrodem, i gdzie później przebywał jego chory psychicznie dziadek. Młody Hans wiele wątków z babcinych opowieści zawarł w swych utworach.
Po śmierci ojca i powtórnym małżeństwie matki Andersen wyjechał do Kopenhagi z zamiarem zostania aktorem. W wieku 15 i 16 lat uczęszczał do szkoły baletowej. Próbował gry w teatrze, ale nie przyjęto go.
Za wszelką cenę starał się być jak najbliżej teatru, w którym zadebiutował jako autor mając 24 lata. Później pisał sporo sztuk teatralnych. Ze względu na brak wykształcenia jego sztuki pełne były błędów. Krytycy od początku je odrzucali.
Dzięki wytrwałości dostał stypendium królewskie, które umożliwiło mu dalszą naukę w szkole, a później studia. Pomógł mu Jonas Collins. Dobra sytuacja materialna pozwoliła na rozwijanie zainteresowań. Zwiedził niemal całą Europę. Ciekawość świata, ludzi, nieustanny niepokój ducha, poczucie osamotnienia, kompleksy i kilka innych czynników uniemożliwiały mu znalezienie stałego miejsca. Martwił się, iż oszaleje, podobnie jak jego dziadek. Miewał stany depresyjne i melancholiczne, pod koniec życia chorował na gruźlicę.
Wiele biografii charakteryzuje Andersena jako osobę biseksualną. Wynika to m.in. z zachowanej korespondencji do Edvarda Collina. W kontekście skrywanej seksualności pisarza analizuje się też współcześnie jego twórczość.
W 1851 w wyrazie uznania dla wiedzy i zasług Andersena przyznano mu tytuł profesora, a w 1874 tytuł radcy.
Zmarł 4 sierpnia 1875 roku w Rolighed koło Kopenhagi. Obecnie jest najsłynniejszym bajkopisarzem.