Całkiem zwyczajny kraj

Polska – to nie takie proste.

Wiele razy podczas czytania tej książki myślałem: "nie, nie, przecież to nie do końca tak było", albo: "panie Schucs, co pan?". Dopiero gdzieś tak w połowie lektury dotarło do mnie coś tak oczywistego, że aż wstyd, mianowicie, że przecież każdy kraj żyje w swoim narodowym matriksie. Każdy z nas, na poziomie edukacji szkolnej, ma wtłaczany do łba wyidealizowany, piękniejszy, ale nieprawdziwy obraz własnego kraju. Ot choćby takie rozbiory... rzecz powszechna w tamtych czasach, ale czy zmieniła coś w losie zwykłych ludzi? Czy dla chłopa robiło jakąś różnicę od kogo zbiera batem po plecach?

Jako naród nie jesteśmy ani tak bohaterscy, jak lubimy o sobie myśleć, ani tak źli i zacofani jak czasami przedstawiają nas zagranicą – Polska jest po prostu zwyczajnym krajem z Europy Północno – Wschodniej, a obecna Rzeczpospolita ma się tak do Rzeczpospolitej Szlacheckiej jak kura do dinozaura. I oczywiście można się z autorem nie zgadzać w szczegółach, bo książka jest mocno popularnonaukowa i wiele tematów zostało tu ledwie liźniętych, ale warto czasem zdjąć husarskie skrzydła i powiesić je w szafie obok podrabianej szabli z powstania po prapradziadku i zmierzyć się z prawdą, że miażdżącej większości z nas to bardziej jest do twarzy z grabiami, albo z kosą i żaden to wstyd. Nauczmy się kochać tą naszą zwyczajność i wspólnie na nią pracować.

No jak dla mnie książka petarda. Dzieje naszego kraju przedstawione bez zadęcia i lamentowania nad złym losem. Tylko jako części świata i Europy. Takiej ani lepszej ani gorszej. Tylko właśnie zwyczajnej w całej swojej okazałości. Gorąco polecam.

Muszę przyznać już na wstępie, że historię uwielbiam i (prawie) zawsze uczę się jej z chęcią czy sam na własną rękę dowiaduję się różnych rzeczy i poszerzam swoją wiedzę. Z tym większą ciekawością przysiadłem do lektury „Całkiem zwyczajnego kraju”, który jest przekrojem historii Polski od czasu rozbiorów po współczesne rządy PiS-u.

Mam problem, jak ocenić ten tytuł. Z jednej strony jest to dosyć dobry kawał literatury historycznej. Porter-Szűcs z racji, że jest obcokrajowcem (Amerykaninem z polskimi korzeniami), dosyć obiektywnie patrzy na historię Polski, a w zasadzie mieszkańców terytoriów uznawanych za polskie. Z drugiej jednak strony mam wrażenie, że tytuł i wyrażenie „Historia Polski bez martyrologii” jest niejako chwytem reklamowym, na punkcie których jestem przewrażliwiony. Sam autor w książce pisze bowiem, że nie zależy mu na obaleniu teorii martyrologii, tylko na pokazaniu historii polskiej na tle innych narodów. Moim zdaniem niemożliwym byłoby zresztą obalenie owej teorii, ponieważ jest ona zwyczajnie faktem, z którym trudno polemizować. Brian Porter-Szűcs trochę przekornie umniejsza poczucie naszej wyjątkowości jako narodu, ale jednocześnie nie kwestionuje tego, ile mieszkańcy Polski różnych narodowości wycierpieli na przełomie kilku wieków.

Polecam Wam „Całkiem zwyczajny kraj”, choć patrzcie z przymrużeniem oka na podtytuł tej książki. Autor zadbał o utrzymanie uwagi czytelnika poprzez ironiczny humor, a objętość pozycj...