O wychowaniu umysłowym moralnym i fizycznym

... Lata 1848-1858, w których Spencer usiłuje sformułować ogólne prawo rozwoju istot organicznych, a następnie analizuje jego stosowalność w różnorodnych dziedzinach wiedzy, są niezwykle ważne w rozwoju poglądów Spencera. Prowadzą bowiem w konsekwencji do zarysu jednego z największych systemów filozoficznych w dziejach ludzkiej myśli. Prześledzenie etapów kształtowania się systemu poprzez analizę różnorodnych rozpraw z tego okresu dałoby obraz dróg, którymi kroczył Spencer do swoich genialnych koncepcji. Sam autor zresztą w Autobiografii twórczości swej z lat 1853-1858 przyznaje rolę fundamentalną dla całej dalszej drogi naukowej. Analizy jednak tej nie sposób jest dokonać w granicach zwięzłego wstępu, w dodatku nie do edycji całości dzieł Spencera, lecz jedynie jego traktatu pedagogicznego... Fragment