Polityka integracji muzułmanów we Francji i Wielkiej Brytanii

Dla socjologa procesy integracji imigrantów są fascynującym laboratorium pozwalającym obserwować najbardziej interesujące procesy społeczne. Nieprzypadkowo pierwszy na świecie wydział socjologii został otwarty w 1892 r. w Chicago, mieście zamieszkanym wówczas przez tysiące imigrantów różnych narodowości. Refleksja nad mechanizmem integracji imigrantów jest bowiem elementem refleksji nad istotą społeczeństwa: w jaki sposób wyłania się ono jako suma zróżnicowanych części składowych? Co jest niezbędnym elementem spójności społecznej? Jak kształtują się więzi społeczne? W jaki sposób to, co obce, ulega oswojeniu? Jaką rolę odgrywają instytucje - przede wszystkim instytucje państwowe - w procesie wytwarzania ładu społecznego w zróżnicowanym społeczeństwie?W Europie po II wojnie światowej napływ imigrantów stał się jednym z najistotniejszych czynników zmiany społecznej. W ciągu zaledwie kilku dekad społeczeństwa europejskie uległy ogromnemu zróżnicowaniu pod względem rasowym, kulturowym i religijnym. Zdecydowaną większość imigrantów stanowili muzułmanie, jednakże fakt ten stał się oczywisty dla społeczeństw przyjmujących dopiero pod koniec lat 80., gdy społeczności muzułmańskie, odbudowawszy struktury instytucjonalne, zaczęły wysuwać uzasadniane religijnie roszczenia wobec władz i instytucji publicznych. Integracja imigrantów-muzułmanów należała do największych wyzwań, przed jakim stanęły państwa europejskie.Książka zajmuje się polityką integracji muzułmanów w dwóch krajach Europy Zachodniej: Francji i Wielkiej Brytanii. Skupia się ona zatem na wybranym fragmencie procesu integracji: działaniach i strategiach politycznych podejmowanych przez państwa narodowe i skierowanych do imigrantów-muzułmanów. Problemem badawczym jest porównanie dwóch sposobów integracji muzułmanów - dwóch modeli polityki integracji opierających się na odmiennych czy wręcz przeciwstawnych logikach: logice równości (francuski model republikański) i logice uznania różnicy (brytyjski model wielokulturowych stosunków rasowych). W obydwu przypadkach specyficzne trudności związane z integracją tej grupy imigrantów doprowadziły do kryzysu budowanych latami "filozofii integracji", zmuszając elity polityczne do postawienia na nowo pytań dotyczących istoty ładu społecznego oraz treści tożsamości narodowej. Dynamika wyłaniania się politycznej podmiotowości imigrantów-muzułmanów w państwach zachodnioeuropejskich oraz charakter stawianych przez nich żądań skłaniają ponadto do ponownego podjęcia refleksji nad integracyjną, ekspresyjną i polityczną rolą religii we współczesnym świecie.