Kobiety z obrazów. Polki recenzja

Kiedy patrzymy na obraz, widzimy przede wszystkim dzieło malarza. Ale co z osobą sportretowaną? Kim była? Co czuła? Jakie miała życie poza pozowaniem? W książce „Kobiety z obrazów. Polki” Małgorzata Czyńska oddaje głos kobietom, które dotąd milczały zza ramy – portretowanym, zapomnianym, ukrytym w cieniu.

To kolejna część popularnej serii, tym razem w pełni poświęcona Polkom. Czyńska kreśli biograficzne miniatury: Zofia Stryjeńska – genialna i szalona, Helena Rubinstein – imperatorka piękna, Olga Boznańska – melancholijna samotniczka, ale też siostry Pareńskie, Anna Bilińska, Zofia Jachimecka… Jedne tworzyły, inne inspirowały. Wszystkie miały odwagę być sobą – w czasach, gdy kobieta miała przede wszystkim… nie przeszkadzać.

Autorka ma dar opowiadania z lekkością i szczyptą ironii. Jej styl jest gawędziarski, wręcz kawiarniany – jak rozmowa z kimś, kto zna świat sztuki od podszewki, ale nie sili się na akademicki ton. To ogromna zaleta, bo książkę czyta się z przyjemnością, bez poczucia, że „trzeba znać się na malarstwie”.

Niektóre rozdziały błyszczą mocniej niż inne. Opowieść o Annie Bilińskiej porusza swoją cichą determinacją. Historia Rubinstein to gotowy scenariusz filmowy. Są też momenty, gdy autorka zbyt długo skupia się na otoczeniu – mężczyznach, artystach, świecie bohemy – zamiast na samej bohaterce. Czasem pojawia się lekki chaos narracyjny: przeskoki w czasie, nazwiska bez kontekstu. Ale to drobne niedociągnięcia w morzu inspirujących historii.

Książka działa na wielu poziomach. Z jednej strony to lekcja historii sztuki, z drugiej – feministyczna kronika o kobietach, które nie godziły się na przypisaną im rolę. Ich życie nie zawsze było piękne, ale było ich. I właśnie to Czyńska podkreśla najmocniej – dając bohaterkom sprawczość, twarz i głos.

Czy „Kobiety z obrazów. Polki” to książka dla każdego? Tak – jeśli chcesz wiedzieć więcej o tym, kto naprawdę patrzy na nas z płócien, jeśli lubisz biografie z duszą i jeśli nie boisz się wzruszyć, rozzłościć czy zachwycić losem tych, które długo milczały.
Wciągająca, mądra i potrzebna. Zatrzymuje spojrzenie – dokładnie tak, jak powinien to robić dobry portret.