Somnauci. Katla recenzja

Oniryczna odyseja przez sen, mit i kosmos

Somnauci. Katla to książka, która wymyka się jednoznacznym klasyfikacjom. Choć formalnie zaliczana do science fiction, równie dobrze mogłaby funkcjonować jako metafizyczna baśń czy egzystencjalny traktat o dorastaniu i tożsamości. Magdalena Świerczek-Gryboś tworzy świat, który jednocześnie śni się i wydarza. Tworzy rzeczywistość zbudowaną z kosmicznej materii i islandzkich mitów, opartą na logice snu, ale bardzo spójną.

Sen, który zabija

Fabuła jest zbudowana wokół postaci Katli – dziewczynki, której dzieciństwo kończy się wraz z pojawieniem się Wielkiej Bieli i narodzinami jej brata Akiego, zwanego Śniącym. Od tej pory Katla musi uciekać i to nie tylko przed pościgiem upiornych istot, które pragną zabić Akiego, ale i przed losem, który przypisuje jej rolę matki, opiekunki, strażniczki. Choć fizycznie dojrzewa, jej dzieciństwo nigdy nie miało szansy naprawdę się rozpocząć.

Śniący brat to istota jednocześnie kapryśna i pełna nieświadomej potęgi. Katla zaś jawi się jako wyczerpana, pozbawiona wsparcia, starzejąca się szybciej niż inni dziewczyna. Obserwujemy ją przez lata, w czasie których dojrzewa, buntuje się, szuka sensu i sprzymierzeńców, by w końcu spojrzeć w oczy mrokom – tym zewnętrznym i tym, które nosi w sobie.

Świat jak sen i jak koszmar

Świerczek-Gryboś zbudowała świat, który zachwyca rozmachem i detalem. Choć lokacje mają znajomo brzmiące nazwy, jakby z map Islandii, to krajobraz ten jest bardziej psychologiczną przestrzenią niż realnym miejscem. Mamy tu kosmiczne pustki, pradawne moce, senne reguły, które trzeba zrozumieć, by przeżyć. Atmosfera książki przywołuje skojarzenia z Diuną – monumentalną sagą o ludzkiej ewolucji i walce o przetrwanie we wrogim, symbolicznym świecie.

Fantastyka nieoczywista i odważna

To fantastyka naukowa najwyższej próby – jak zauważył Radek Rak, „śmiała, błyskotliwa, zaskakująco spójna”, mimo onirycznej konwencji i obecności smoków. Autorka nie boi się eksperymentować z formą i treścią, mieszając mitologię z nauką, duchowość z biologią, dziecięcą wrażliwość z brutalnością losu.

Nie dostajemy tu łatwych odpowiedzi. Tajemnice świata Katli powoli odsłaniają się przed czytelnikiem, lecz wiele z nich zostaje zawieszonych. Ten zabieg działa na korzyść powieści – buduje napięcie i apetyt na kolejne tomy.

Podsumujmy

Somnauci. Katla to niezwykle oryginalna powieść, która wymaga od czytelnika uważności i otwartości. To nie jest lekka przygoda na jeden wieczór – to doświadczenie literackie, które zmusza do refleksji. Świerczek-Gryboś tworzy bohaterów z krwi, snu i kosmosu, a świat, który zarysowuje, to jeden z najbardziej fascynujących uniwersów, jakie w dotychczas przeczytanych książkach spotkałam.

Somnauci. Tom 1. Katla.to powieść dla miłośników ambitnej, złożonej i emocjonalnej science fiction. Myślę, że jest w stanie przekonać do siebie nawet tych, którzy z reguły nie sięgają po fantastykę.