Złap mnie, jeśli potrafisz recenzja

Nie każda autobiografia brzmi jak scenariusz hollywoodzkiego hitu. Ale nie każda opowiada o człowieku, który przez kilka lat oszukiwał systemy bankowe, lotnicze i prawnicze, mając zaledwie kilkanaście lat i nie cofając się ani na moment przed tym, co dziś nazwalibyśmy „grubym blefem”. „Złap mnie, jeśli potrafisz” Franka W. Abagnale’a to nie tylko kronika wyczynów jednego z najsłynniejszych oszustów XX wieku – to dokument autoanalizy, surowej spowiedzi i powolnego przejścia z ciemnej strony błyskotliwości na stronę porządku publicznego.

Książka jest napisana z werwą, bez zbędnego pokrętnego języka. Abagnale nie moralizuje – nie musi. Wystarczy, że opisuje. Samo to, co przeżył, wystarczy, by czytelnik raz po raz łapał się na tym, że w głębi duszy mu kibicuje, choć wie, że nie powinien. Tu nie ma wydumanego bohatera z legendy. Jest chłopak, który miał za dużo sprytu, za mało sumienia i jeszcze mniej hamulców. A potem – człowiek, który zrozumiał, że nic nie trwa wiecznie. Nawet bycie królem fałszywych tożsamości.

Porównania do filmu są nieuniknione – Spielberg zrobił z tej historii błyszczący spektakl. Leonardo DiCaprio zagrał Franka z energią, którą trudno przebić, a Tom Hanks jako uparty agent FBI wprowadził ciężar równowagi. Film wyciska z tej historii całą dramaturgię i chwyta za gardło tempem. Ale właśnie dlatego książka jest potrzebna – bo tam, gdzie kino musi przyspieszyć, Abagnale może się zatrzymać. Może opisać reakcje ludzi, których oszukał. Swoje myśli po kolejnej kradzieży. Swoje własne zdumienie, jak łatwo to wszystko przychodzi. I to właśnie robi największe wrażenie – nie triki, nie przebieranki, ale momenty, w których zaczynamy rozumieć, że geniusz oszustwa to tylko wierzchołek. Poniżej leży pustka, lęk, samotność.

Czy książka trzyma tempo filmu? Nie. I nie musi. Bo to nie film. To kulisy spektaklu. I jeśli kogoś naprawdę interesuje postać Franka Abagnale’a, to właśnie tutaj znajdzie odpowiedzi, których Spielberg nie zdążył udzielić. Gdzie kończy się popis, a zaczyna żal. Gdzie kończy się złodziej, a zaczyna człowiek.

Czy warto czytać? Tak. Ale nie z nastawieniem na kolejną przygodę. Raczej z chęcią zajrzenia tam, gdzie nie sięga kamera. I może z odrobiną podejrzliwości – bo choć Abagnale twierdzi, że dziś służy prawu, to kto wie, ile w tym prawdy. Ale jedno trzeba mu oddać – potrafi pisać tak, że czytelnik zapomina, że był kiedyś jego ofiarą.