Pandemia populistów recenzja

Sięgnąłem po książkę prof. Sadurskiego, bo lubię jego teksty w gazetach i periodykach, poza tym ciekaw byłem, co ma do powiedzenia o populizmie, o którym czytałem ostatnio dwie dobre pozycje – 'Co to jest populizm?' Müllera oraz 'Społeczeństwo populistów' Sadury i Sierakowskiego.

Na początku przedstawia autor podstawowe przyczyny rosnącej popularności populizmu: ksenofobia – nienawiść do 'innych'; antyglobalizm i nacjonalizm; niepewność ekonomiczna; rozczarowanie dotychczasowymi elitami politycznymi. Potem dostajemy długi wykład na temat strategii populistów w niszczeniu demokracji, jest to głównie wojna przeciw instytucjom tworzącym demokrację: sądom, samorządom, mediom, organizacjom pozarządowym. Twierdzi Sadurski, że „Populiści są zatem antyinstytucjonalistami. Nie tyle nie interesują ich instytucje – w przeciwieństwie do pozainstytucjonalnej mobilizacji – ile są wrogo nastawieni do instytucji niezależnych (od samych populistów).” Cały rozdział poświęca autor atakom populistów na konstytucję: chodzi o zmiany, naruszenia, wręcz gwałt na ustawie podstawowej. Bardzo ciekawy jest też rozdział o wierze populistów w teorie spiskowe i ich skłonności do notorycznego kłamstwa.

Poczynania populistów są obficie ilustrowane ciekawymi przykładami z Węgier, Brazylii, Filipin, Indii, Wenezueli i paru innych krajów. Wyróżniają się tu Węgry Viktora Orbána, ten niewątpliwie utalentowany (?!) polityk tak zabetonował scenę polityczną i wyborczą, że wątpię, iż kiedykolwiek odda władzę w sposób pokojowy.

Szczególnie dużo miejsca poświęca Sadurski Polsce, bo sam był uczestnikiem opisywanych wydarzeń: członkowie obozu rządzącego latach 2015-23 wytoczyli mu kilka procesów sądowych. Wtedy rzecz cała ma czasami posmak artykułu publicystycznego.

Książka jest solidnie napisana, zawiera wiele ciekawych informacji i przykładów z różnych krajów, ale, prawdę mówiąc, jest ich za dużo; brakuje syntezy. Z drugiej strony godna podziwu jest wielka erudycja autora, cytuje masę artykułów i książek.

Reasumując: mamy do czynienia z solidnym wykładem akademickim, rzetelnym, systematycznym, ale suchym i nieco nudnym. Jeśli ktoś szuka bardziej przystępnej pozycji o populizmie, to rekomenduję książkę Müllera.