Hipotezy (Założenia)

Filon z Aleksandrii (Philo Alexandrinus), znany też jako Filon Żyd (Philo Judaeus), był jednym z głównych myślicieli i egzegetów świata żydowsko-hellenistycznego i wczesnego chrześcijaństwa. Urodził się około 20 r. p.n.e. w Aleksandrii, a zmarł w 50 r. n.e. Żyjąc na skrzyżowaniu dwóch kultur, stał się żywym dowodem umiejętności rozpatrywania tekstów Biblii w świetle rabinicznego judaizmu i platońskiej filozofii. Spuściznę literacką Filona można podzielić na cztery grupy. Pierwszą grupę stanowią dzieła filozoficzne, drugą egzegetyczne, trzecią historyczno-apologetyczne, a do czwartej można zaliczyć apokryfy i dzieła zaginione. Jego dzieła cechuje wyraźny synkretyzm filozoficzno-teologiczny, w którym łączy się grecki sposób filozoficznego myślenia z żydowską teologią opartą na Biblii, będącą dla Filona źródłem mądrości oraz ideałów filozofii greckiej. Takie podejście do Biblii pozwoliło mu stworzyć żydowską teologię z ekscentrycznymi elementami spekulacji greckiej.

Spośród wielu znanych i cenionych dzieł Filona na uwagę zasługują Hipotezy – traktat, który przetrwał we fragmentach zachowanych w Praeparatio Evangelica VIII 5, 11 (5); 6, 1-10; 7, 1-21 Euzebiusza z Cezarei. Praeparatio Evangelica składa się z 15 ksiąg i według historyka kościoła J. Stevensona została napisana w duchu apologetycznym. Euzebiusz stworzył Praeparatio Evangelica z myślą obrony prawdy o religii chrześcijan. Problematyka dzieła skupia się na ataku wyimaginowanych przekonań religijnych pogan oraz ich wiary w wyrocznie i astrologię. Autor udowadnia, przytaczając liczne fragmenty z pism żydowskich, jak niewiele znaczą dla sensu bytu, filozofii życia, relacji międzyludzkich oraz relacji człowieka do Boga (rzeczywistości transcendentnej) zaczerpnięte i przytoczone w tekście Praeparatio teorie i argumenty autorów nie-Żydów i niechrześcijan. Ponadto charakter dzieła i analiza treści wskazuje, że Praeparatio jest miejscem literackich zmagań między ukonstytuowaną tożsamością religijną chrześcijan a etniczną tożsamością Greków. Co więcej, jest ono skarbnicą licznych zaginionych tekstów, do których należą między innymi Hipotezy Filona. Euzebiusz, cytując wiele fragmentów dzieł autorów żydowskich, w tym także Hipotezy Filona, zbijał wszelkie niedorzeczne argumenty i teorie snute w świecie starożytnym o wierze chrześcijan. Treść Hipotez zachowanych w Praeparatio Evangelica wskazuje na ich apologetyczny charakter. Autor w tym traktacie zawarł pochwałę Prawa Mojżeszowego oraz argumentację odpierającą prawdopodobnie zarzuty jego oskarżycieli. Filon, dając krótki wykład na temat pradawnego pochodzenia narodu żydowskiego, siły i talentu Mojżesza oraz zasadności nadanych Praw, podkreślił elitarność Żydów oraz odrzucił wszelkie oszczerstwa i niedomówienia, jakie szerzono w miastach Cesarstwa Rzymskiego.

Fontes Historiae Antiquae XXIX