Testament recenzja

Mocna, naturalistyczna opowieść rodzinie chłopskiej mieszkającej gdzieś na fińskiej prowincji. Na początku rzecz cała wygląda dosyć idyllicznie, mamy oto rodzinę z kilkanaściorgiem dzieci, mamy ciężką rolniczą pracę w kontakcie z naturą. Ale bardzo szybko rzecz cała mrocznieje, okazuje się, że ojciec rodziny, Pentti jest, delikatnie mówiąc dziwaczny, skoncentrowany jedynie na pracy i łajaniu innych (i płodzeniu dzieci oczywiście), to kompletnie obce ciało w rodzinie. Wkrótce na jaw wychodzą inne mroczne sekrety.

Kolejne rozdziały poświęcone są dzieciom Penttiego i Siri, ci ludzie są tak różni, że miałem wrażenie, iż czytam odrębne opowiadania. Mamy tu Lauriego, który wcześnie odkrył, że jest gejem i prowadzi dosyć nieuporządkowane życie w Sztokholmie. Mamy Tatu, który bezrefleksyjnie wchodzi w życie: „Tatu nie umiał myśleć o konsekwencjach. Był kimś, kto daje gazu, a potem nie potrafi zahamować, zarówno w przenośni, jak i dosłownie, a takie zachowanie ma konsekwencje, przenośne i dosłowne.” Zatem Tatu wikła się w burzliwy związek z przemocową dziewczyną. Mamy Tarmo, który od małego pokazuje wielkie zdolności do nauki, udaje mu się dostać do elitarnej szkoły w Helsinkach i oderwać od swoich korzeni. To chłopiec dojrzały ponad swój wiek, najlepiej to widać w pięknej scenie rozmowy z rodzicami jego przyjaciela. Jest Hirvo, który ucieka od ludzi i rozmawia ze zwierzętami, dla mnie to osoba w spektrum autyzmu. Dla kontrastu mamy Voitto, który jest psychopatą i sadystą. A to nie wszyscy, jest jeszcze parę sióstr, a każda inna. Rodzeństwo jak cała ludzkość...

Oczywiście centralnym punktem książki jest testament, osoba, która go sporządziła ,uchodziła w rodzinie za mało kumatą, a nagle dostajemy napisany pięknym językiem elaborat, jakoś mi to zgrzyta lekko... Dosyć ciekawe są dzieje rodziny po ujawnieniu testamentu, wtedy to książka nieco zmienia charakter, z powolnej, lekko filozoficznej narracji robi się dynamika, prawie kryminał.

Na pozór jest to saga rodzinna, ale to złudne wrażenie. Mamy do czynienia bardziej z powieścią psychologiczną z licznymi dygresjami autorki mającymi charakter filozoficzny, na przykład: „Czas tak dziwacznie się porusza przez nas ludzi. Jest jednocześnie przezroczysty i lekki, jak szemrzący potok, porusza się miękko i przyjaźnie, oszukuje, że czas to tylko ta jedyna teraźniejszość, w tej samej chwili nieruchomy i ulotny. Ale czas to nie tylko ten potok. Czas porusza się wszędzie, we wszystkich miejscach, w każdym wieku, a tam, gdzie nas nie ma, czas jest bezlitosny i srogi. Nie ma dlań kompromisów, sunie do przodu w nieubłaganym tempie, a jeśli uda się przystanąć i spojrzeć z zewnątrz, odkrywa się to, jak wszystkie ciała są wymienne, a własne życie niebawem dotrze do kresu, zanim na dobre się zacznie, nie ma człowieka, znów ziemia, coś, co czas wypłucze, czego się nie zapamięta, nie będzie się za tym oglądać.” Owe dygresje filozoficzne są trochę w duchu powieści XIX-wiecznej, ale czyta się rzecz całą nieźle.