Miasto zwane samotnością recenzja

Książka pani Laing ma kilkoro bohaterów, pierwszym jest samotność, doświadczana często przez autorkę w Nowym Jorku w czasie pisania książki; następnym bohater to samo miasto Nowy Jork, fascynująca metropolia wciąż tętniąca życiem, ale nietrudno tam być samotnym w tłumie... Mamy wreszcie sylwetki czterech artystów, którzy albo byli samotni, albo według autorki zgłębili dogłębnie problem samotności: Edward Hopper, Andy Warhol, Henry Darger i David Wojnarowicz. Dwaj pierwsi są mi znani, więcej, Hopper to jeden z moich ulubionych malarzy; o dwóch ostatnich dowiedziałem się z tej książki.

Rzecz ma formę rozbudowanego eseju. Bardzo dużo pisze autorka o swojej samotności w Nowym Jorku i pisze ciekawie, wręcz poruszająco, typowy cytat: „Jak to jest czuć się samotnym? To jak być głodnym – być głodnym, podczas gdy wszyscy wokół ciebie szykują się na ucztę. Czuje się wstyd i niepokój, a z czasem te uczucia zaczynają promieniować na zewnątrz, co sprawia, że osamotniony człowiek staje się coraz bardziej odizolowany, wyobcowany. To boli, tak jak bolesne mogą być uczucia, a poza tym powoduje skutki fizyczne, niewidoczne dla oczu zmiany dokonujące się w zamkniętych przestrzeniach ciała. Samotność rozrasta się, zimna jak lód i przejrzysta jak szkło, ogarnia i pochłania.”

Znakomity jest esej o Edwardzie Hopperze, który jak nikt inny potrafił w swoich obrazach pokazać smutek i samotność. Na przykład mamy szczegółową analizę jego bodaj najsławniejszego dzieła: Nocne marki (Nighthawks). Niestety w książce nie ma reprodukcji obrazów, wielka szkoda, bo rzecz jest prawie wyłącznie o artystach wizualnych: Hopper, Warhol i Darger byli malarzami zaś Wojnarowicz – fotografikiem. No ale wydawnictwo Czarne znane jest ze swojej awersji do zdjęć i obrazów...

Dużo mniej podobał mi się esej o Andym Warholu, może dlatego, że nie cenię tego artysty, uważam go za powierzchownego efekciarza, a związki jego twórczości z samotnością są dosyć luźne. Pozostali dwaj bohaterowie książki, David Wojnarowicz i Henry Darger, są, jak już wspomniałem, mi nieznani. Ten drugi – malarz prymitywista odkryty pośmiertnie – to ciekawy i oryginalny twórca, można sobie jego obrazy znaleźć w sieci.

Końcowa część książki jest dużo słabsza, mamy rozbudowany esej o gejowskim środowisku w Nowym Jorku i spustoszeniu, jakie w nim poczyniła epidemia AIDS. Mamy też rozważania o tym jak postęp technologiczny w ostatnich dziesięcioleciach zwiększył poczucie samotności. To są sprawy znane i wielokrotnie omawiane, pani Laing nie dodaje tu nic nowego.

Wydaje mi się, że ta książka jest bardzo zanurzona w kulturze amerykańskiej i niestety dość trudna w odbiorze dla polskiego czytelnika.

Zacząłem słuchać audiobooka w dobrym wykonaniu Olgi Żmudy, ale gęstość tej prozy sprawiła, że musiałem się przerzucić na e-booka.