Anielka recenzja

Jako namiętny wielbiciel 'Lalki' Prusa postanowiłem przeczytać inne książki naszego klasyka, myślałem, że może są równie dobre... Muszę powiedzieć, że 'Anielkę' czytałem już w dzieciństwie, fabuły nie pamiętałem, jedynie to, że się mocno wzruszyłem w czasie lektury, przejął mnie zwłaszcza los pieska Karuska. Postanowiłem wrócić do książki po latach, chciałem skonfrontować się z poprzednimi wrażeniami. Wybrałem formę audiobooka w znakomitym wykonaniu Magdaleny Zawadzkiej.

Głównym tematem książki jest pauperyzacja klasy ziemiańskiej w drugiej połowie XIX wieku, niektórzy jej członkowie, na przykład ojciec Anielki, zupełnie sobie nie radzą z gospodarowaniem majątkiem i rodzina wpada w poważne kłopoty materialne, do których dołączają się problemy zdrowotne. Dokładny opis owych kłopotów i całkowitego upadku rodziny to właściwie cała, dosyć uboga, fabuła książki.

Myślę, że rzecz cała miała też chwytać za serce, bo wiele tam nieszczęść, chorób, łez, śmierci. W ogóle bije z książki straszny smutek, rozpacz, beznadzieja, nie oszczędza nam Prus niczego. Z pewnością w swoim czasie był to niezły wyciskacz łez, teraz jednak nie wzrusza, bardziej nudzi.

Psychologia postaci jest nader płaska: Anielkę, dziewczynkę kilkunastoletnią, portretuje Prus, jako istotę idealną, aniołka, szczególnie to jest widoczne w scenie z chłopem Gajdą, gdy Anielka go prosi, żeby nie bił córki Magdy. Inni bohaterowie są równie jednowymiarowi: matka Anielki, Matylda jest chorowita i niezaradna, brat Józio to wydelikacony maminsynek, zaś ojciec Jan jest utracjuszem i szaławiłą, itd. itp.

Niestety nie wytrzymało to dziełko próby czasu i myślę, że obecnie do naszej dziatwy zupełnie nie trafia. Jedyne ciekawe fragmenty to obrazki obyczajowe z życia włościańskiego, oto na przykład baba najpierw bije chłopa kijanką (czy ktoś jeszcze pamięta, co to kijanka?), a potem chłop babę leje pięścią. Czasami (zbyt rzadko!) pokazuje Prus lwi pazur humorysty, opisując na przykład kłótnię dwóch lekarzy nad łóżkiem śmiertelnie chorej.

Niestety, to moim zdaniem jedna ze słabszych powieści w dorobku Prusa.