Puszcza Białowieska w pracach przyrodników i podróżników 1831–1863

Tomasz Samojlik, Piotr Daszkiewicz, Bogumiła Jędrzejewska
Puszcza Białowieska w pracach przyrodników i podróżników 1831–1863
Popraw tę książkę | Dodaj inne wydanie

Opis

 Po po­wstaniu li­sto­pa­dowym w dawnej kró­lew­skiej Puszczy Bia­ło­wie­skiej od­chodzi w prze­szłość ro­dzimy wzo­rzec ochrony i tra­dy­cyj­nego użyt­ko­wania lasu. Ostatnia pier­wotna puszcza strefy umiar­ko­wanej Eu­ropy staje się przed­miotem roz­bież­nych celów i in­te­resów władz car­skich – chęć za­cho­wania żubrów i uni­kalnej przy­rody zmaga się z pró­bami wy­rębów ol­brzy­mich za­sobów drewna. Książka pre­zen­tuje ofi­cjalne ra­porty, pu­bli­kacje na­ukowe, re­lacje z po­dróży, wspo­mnienia i ar­ty­kuły po­le­miczne z lat 1831‑1863 do­ty­czące Puszczy Bia­ło­wie­skiej. Teksty zo­stały opa­trzone bio­gra­mami au­torów, na­ukowym ko­men­ta­rzem i ory­gi­nal­nymi ilu­stra­cjami z epoki.

Jan Lindsay (Lintzej, 1759–1821), ar­chi­tekt i ma­larz po­cho­dzący z osia­dłej w Polsce szkoc­kiej ro­dziny. Uro­dził się w Bia­łym­stoku, ma­lar­stwo i ar­chi­tek­turę stu­diował w Rzymie, po po­wrocie do Polski pra­cował jako ar­chi­tekt pod­skar­biego wiel­kiego li­tew­skiego Sta­ni­sława Po­nia­tow­skiego, bra­tanka króla Sta­ni­sława Au­gusta. W do­brach pod­skar­biego wznosił ko­ścioły, dwory i pa­łace (np. neo­go­tycki pałac w Kor­suniu na Ukra­inie, 1789).

Śladem po­bytu Jana Lind­saya w Puszczy Bia­ło­wie­skiej jest ry­sunek piórem, tu­szem i akwa­relą Al­tanka wy­sta­wiona w Bia­ło­wiez­kiey Puszczy przez J. O. X-​cia Jmci Sta­ni­sława Po­nia­tow­skiego Pod­skar­biego W. W. X. Litt. dla Nay­ia­śniey­szego Króla Jmci Sta­ni­sława Au­gusta Po­nia­tow­skiego, tam po­lu­ją­cego iadąc na Seym do Grodna Roku 1784. Powstał on za­pewne pod­czas po­lo­wania w puszczy w dniach 31 sierpnia-​1 wrze­śnia 1784 roku. Skromny pokot wi­doczny na ry­sunku od­po­wiada rze­czy­wi­stości – pod­czas dwóch dni łowów ustrze­lono dwa niedź­wie­dzie, cztery żubry i łosia.

Mi­chaly Zichy (1827–1906), wę­gierski ma­larz i ry­sownik, kształcił się w Wiedniu. Re­ko­men­dacji swoich wie­deń­skich mi­strzów za­wdzię­czał szybką ka­rierę w Pe­ters­burgu. W 1847 roku 20 letni Zichy zo­stał za­trud­niony jako na­uczy­ciel ry­sunku sio­strze­nicy cara Mi­ko­łaja I Ro­ma­nowa. Po­pu­lar­ność przy­niosły mu wy­ko­nane w 1855 roku akwa­rele przed­sta­wia­jące ko­ro­nację cara Alek­sandra II. Nie­długo potem otrzymał zle­cenie na serię ob­razów o car­skich po­lo­wa­niach w la­sach Gat­czyny i mia­no­wany zo­stał na­dwornym ma­la­rzem car­skim. W 1860 roku to­wa­rzy­szył Alek­san­drowi II pod­czas pierw­szego po­lo­wania car­skiego w Puszczy Bia­ło­wie­skiej. Po­wstała wów­czas seria akwarel pre­zen­to­wa­nych w ni­niej­szej książce. Poza uwiecz­nia­niem uro­czy­stości dwor­skich i por­tre­to­wa­niem naj­waż­niej­szych oso­bi­stości im­pe­rium, obo­wiązki Zichy’ego obej­mo­wały między in­nymi pro­jek­to­wanie talii kart dla cara Alek­sandra II czy ma­lo­wa­nych wa­chlarzy dla ca­rycy Marii. Ma­rzący o upra­wianiu praw­dziwej sztuki Zichy opu­ścił Rosję w 1870 roku. Nie po­wiodło mu się jednak ani w oj­czyźnie, ani w Pa­ryżu – wszę­dzie spo­tykał się z chłodnym przy­ję­ciem i kry­tyką. W 1883 roku Mi­chaly Zichy po­wrócił do Pe­ters­burga na swe dawne sta­no­wisko, tym razem u boku no­wego cara – Alek­sandra III. Z jego dworem Zichy naj­praw­do­po­dob­niej odbył swą drugą po­dróż do Puszczy Bia­ło­wie­skiej. W 1894 roku car po­lował w Puszczy i wi­zy­tował nowo zbu­do­wany pałac w Bia­ło­wieży. Do­wodem na to, że wśród pierw­szych gości pa­łacu znaj­dował się rów­nież Mi­chaly Zichy, jest za­cho­wana w Pań­stwowym Mu­zeum Er­mi­tażu w Sankt Pe­ters­burgu akwa­rela przed­sta­wia­jąca ro­dzinę carską pod­czas obiadu w ja­dalni bia­ło­wie­skiego pa­łacu, da­to­wana na 1894 rok i pod­pi­sana przez Zichy’ego.

Ru­dolf Żukowski (1814–1886), ma­larz uro­dzony w Bia­łym­stoku, skoń­czył studia ar­ty­styczne w St. Pe­ters­burgu w 1839 roku. W la­tach 40. XIX wieku zdobył uznanie jako ilu­strator cza­so­pism i książek, w tym baśni. Wy­ko­nywał też por­trety, ma­lował sceny ba­ta­li­styczne (np. przed­sta­wienia wojny krym­skiej). Scena z po­lo­wania na żubry jest je­dynym znanym bia­ło­wie­skim śladem w twór­czości Żukow­skiego. Nie wia­domo, czy ar­tysta kie­dy­kol­wiek prze­bywał w Puszczy Bia­ło­wie­skiej. Sposób przed­sta­wienia żubrów przy­wodzi na myśl wy­ko­naną 30 lat wcze­śniej (ok. 1821 roku) ry­cinę Ja­kuba So­ko­łow­skiego (zob. Dasz­kie­wicz P., Ję­drze­jewska B., Sa­mojlik T. 2004. Puszcza Bia­ło­wieska w pra­cach przy­rod­ników 1721–1831. Wy­daw­nictwo Na­ukowe Semper, War­szawa), co su­ge­ruje, że w scenie po­lo­wania żubry nie były ry­so­wane z natury.

Ju­liusz Kossak (1824–1899), ma­larz i ry­sownik spe­cja­li­zu­jący się w te­ma­tyce hi­sto­rycznej i ba­ta­li­stycznej oraz przed­sta­wie­niach koni. Ukoń­czył studia praw­nicze na Uni­wer­sy­tecie Lwow­skim, jed­no­cze­śnie kształcił się pod okiem do­świad­czo­nych ma­larzy. W 1855 roku wy­je­chał do Pa­ryża, gdzie stu­diował zbiory mu­ze­alne. Po po­wrocie do War­szawy w 1860 roku zo­stał kie­row­ni­kiem działu ar­ty­stycz­nego „Ty­go­dnika Ilu­stro­wa­nego”. W 1868 roku prze­niósł się do Kra­kowa, gdzie an­ga­żował się w dzia­łal­ność kul­tu­ralną, sku­piając wokół siebie miej­scową elitę ar­ty­styczną. Nie wia­domo, czy Ju­liusz Kossak kie­dy­kol­wiek od­wie­dził Puszczę Bia­ło­wieską. Za­miesz­czony tu ry­sunek łosia sy­gno­wany przez Ju­liusza Kos­saka jest niemal do­kładną (choć zwier­cia­dlaną) kopią ry­ciny Ja­kuba So­ko­łow­skiego z ok. 1821 roku (zob. Dasz­kie­wicz P., Ję­drze­jewska B., Sa­mojlik T. 2004. Puszcza Bia­ło­wieska w pra­cach przy­rod­ników 1721–1831. Wy­daw­nictwo Na­ukowe Semper, Warszawa).

SPIS TREŚCI

1. Wpro­wa­dzenie

2. Urzę­dowa no­tatka o Puszczy Bia­ło­wie­skiej z 1831 roku

2.1. Ano­ni­mowy raport

2.2. Anonim: Sta­ty­styczny opis Puszczy Bia­ło­wie­skiej w Gu­berni Grodzieńskiej

3. Piotra Szret­tera wspo­mnienia z Puszczy Bia­ło­wie­skiej sprzed 1831 roku

3.1. Piotr Szretter w oj­czyźnie i na wygnaniu

3.2. Piotr Szretter: Opi­sanie geo­gra­ficzne, hi­sto­ryczne i zoo­lo­giczne Puszczy Białowieskiej

4. Kon­stanty I. Ar­se­niew – no­tatki z po­dróży przez Puszczę Bia­ło­wieską w 1845 roku

4.1. Po­czątki za­in­te­re­so­wania ro­syj­skich uczo­nych Puszczą Białowieską

4.2. Kon­stanty Iwa­no­wicz Ar­se­niew: Puszcza Bia­ło­wieska (no­tatki z podróży)

5. Dy­mitr J. Do­łmatow – chwy­tanie i ho­dowla żubrząt w Puszczy Bia­ło­wie­skiej w 1846 roku

5.1. Na­czelny Nad­leśny Gu­berni Gro­dzień­skiej i jego za­in­te­re­so­wanie żubrami

5.2. Dy­mitr J. Do­łmatow: No­tatka o schwy­taniu żubrów [w 1846 roku]

6. Franz Müller – wy­prawa do Puszczy Bia­ło­wie­skiej w 1851 roku

6.1. Misja au­striac­kiego pro­fe­sora weterynarii

6.2. Franz Müller: No­tatka o po­dróży do Grodna i Puszczy Bia­ło­wie­skiej oraz o żubrach

7. Puszcza Bia­ło­wieska w Opi­saniu lasów Alek­sandra Po­łu­jań­skiego (1854 rok)

7.1. Bia­ło­wie­skie lasy okiem car­skiego ko­mi­sarza leśnego

7.2. Alek­sander Po­łu­jański: Opi­sanie lasów Kró­le­stwa Pol­skiego i gu­berni za­chod­nich Ce­sar­stwa Ro­syj­skiego pod względem hi­sto­rycznym, sta­ty­stycznym i gospodarczym

8. Wi­zyta w Puszczy Bia­ło­wie­skiej w 1856 roku we wspo­mnie­niach Jó­zefa Dunin Karwickiego

8.1. Pod­chody żubrów i oswo­jony ryś

8.2. Józef Dunin Kar­wicki: Z moich wspomnień

9. Ja­cques Bo­ucher de Créve­coeur Per­thes o Puszczy Bia­ło­wie­skiej i żubrach w 1856 roku

10. Tło pierw­szego car­skiego po­lo­wania w Puszczy Bia­ło­wie­skiej (1860 rok)

10.1. Ku­lisy or­ga­ni­zacji wi­zyty cara Alek­sandra II w Białowieży

10.2. Anonim: Z pod Bia­ło­wie­skiej Puszczy

11. Pierwsze car­skie po­lo­wanie w Puszczy Bia­ło­wie­skiej w 1860 roku

11.1. Po­lo­wanie Alek­sandra II we­dług ofi­cjal­nego wy­daw­nictwa Im­pe­ra­tor­skiej Aka­demii Nauk

11.2. Anonim: Po­lo­wanie w Puszczy Białowieskiej

12. Głos o Puszczy w pa­ry­skim „Ko­ło­kole” A. Her­cena z 1861 roku

12.1. Puszcza Bia­ło­wieska w pi­śmie ro­syj­skiej emigracji

12.2. Anonim: Mroczna sprawa

13. Urzę­dowa no­tatka o Puszczy Bia­ło­wie­skiej z 1861 roku

13.1. Opis puszczy w cza­so­pi­śmie Mi­ni­ster­stwa Dóbr Państwowych

13.2. Anonim: Wy­brane in­for­macje na temat obec­nego stanu Puszczy Białowieskiej

14. R. T. Viennot – po­pu­la­ry­zacja wiedzy o żubrze (1862 rok)

14.1. Re­ferat o żubrze na po­sie­dzeniu fran­cu­skiego to­wa­rzy­stwa naukowego

14.2. R. T. Viennot: Nota o żubrze

15. Paweł Bo­browski – zbiór ma­te­riałów do­ty­czą­cych Puszczy Bia­ło­wie­skiej (1863)

15.1. Puszcza w kom­pi­la­cyjnej pracy car­skiego generała

15.2. Paweł Osi­po­wicz Bo­browski: Ma­te­riały do geo­grafii i sta­ty­styki Rosji ze­brane przez ofi­cerów sztabu ge­ne­ral­nego. Gu­bernia Grodzieńska

16. Wa­cława Przy­byl­skiego wra­żenia z Puszczy Bia­ło­wie­skiej (1863)

16.1. O żubrach i bi­zo­nach w po­pu­larnym war­szaw­skim tygodniku

16.2. Wa­cław Przy­bylski: No­tatki z wy­cie­czek po kraju. Puszcza Bia­ło­wieska i żubry

Po­słowie

Bio­gramy ilustratorów 
Data wydania: 2012
ISBN: 978-83-7507-128-3, 9788375071283
Wydawnictwo: Naukowe Semper
Kategoria: Naukowe
Stron: 208
dodana przez: 8dzientygodnia

Autor

Tomasz Samojlik Tomasz Samojlik
Urodzony w 1978 roku w Polsce (Hajnówka)
Polski biolog i popularyzator przyrody oraz rysownik i twórca komiksów. Po ukończeniu studiów w Lublinie, w 2002 podjął pracę w Zakładzie Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży. W 2007 roku uzyskał stopień doktora nauk biologicznych ...

Pozostałe książki:

Kajko i Kokosz. Opowieści z Mirmiłowa #02. Łamignat Straszliwy Nieumarły las Umarły las Zew padliny Ambaras Bardzo dzika opowieść. Las złamanych serc Bardzo dzika opowieść. Mistrz Ryś Kajko i Kokosz. Opowieści z Mirmiłowa #01. Obłęd Hegemona Tarmosia Ryjówka przeznaczenia Żubr Pompik. Wyprawy. Cenna gąsienica Żubr Pompik. Wyprawy. Jaskinia nietoperza Żubr Pompik. Wyprawy. Nieśmiała salamandra Żubr Pompik. Wyprawy. Plan bobra Żubr Pompik. Wyprawy. Ptasie stado Żubr Pompik. Wyprawy. Rodzina borsuków Żubr Pompik. Wyprawy. Skok kozicy Żubr Pompik. Wyprawy. Wytrwały konik Żubr Pompik. Wyprawy. Zwinna wydra Bercia i Orson Pikotek chce być odkryty Taniec żurawi Zagadki babci Żubr Pompik. Tropy na śniegu Żubr Pompik. Wyprawy. Bagienny łoś Żubr Pompik. Wyprawy. Dumny bielik Żubr Pompik. Wyprawy. Dziarskie puszczyki Żubr Pompik. Wyprawy. Kryjówka rysia Żubr Pompik. Wyprawy. Milczenie orlika Żubr Pompik. Wyprawy. Najstraszniejszy drapieżnik Żubr Pompik. Wyprawy. Poroże jelenia Żubr Pompik. Wyprawy. Skalny labirynt Żubr Pompik. Wyprawy. Wodospad muflona Żubr Pompik. Wyprawy. Zachłanna mewa Żubr Pompik. Wyprawy. Żubrza góra Żubr Pompik. Wyprawy.Tajemnica Rzeki Detektyw Wróbel i złamane pióro Mała Tarmosia. Czy borsuki się bawią? Norka zagłady Praktycznie wszystko. Podpowiednik dla dzielnych dzieciaków To nie jest las dla starych wilków Wszędzie dobrze, ale w puszczy najlepiej Żubr Pompik. Zapach wiosny Bartnik Ignat i skarb puszczy Detektyw Wróbel i struty dziób Kajko i Kokosz. Opowieści z Mirmiłowa #03. Rozróby i romanse Mała Tarmosia. Co w norze piszczy? Ostatni żubr Wiedźmun. Tom 1. Słodki zapach potwora o zmierzchu Żubr Pompik. Kolory jesieni Żubr Pompik. Letni zmierzch Czego szukasz Pompiku? O rety! Przyroda Powrót rzęsorka Serce wilka Tato a dlaczego? Tato, dlaczego, jak i po co? Wiedźmun 3. Najmniej spodziewany zwrot akcji Wiedźmun dwie wieże funduszu emerytalnego Wiedźmun. Tom 2. Przed wyprawą zbierz drużynę Z tatą na dinozaury Zguba zębiełków Żubr Pompik. Polinka zaginęła! Żubr Żorż Cudowne pszczoły Fantastyczne grzyby Latający talerz Leśna dieta Mamo, a dlaczego? Misja: kosmos. Międzygwiezdna podróż Voyagera Na ratunek Mateczce Ziemi Nauczę cię pływać, moja wyderko O rety! Przyroda świata O rety! Zabawy małych przyrodników Oddech smoka Plan Bobra Poradnik młodego ratownika Ziemi Poroże jelenia Ptasie wycieczki Puszcza Białowieska w badaniach przyrodników 1721-1831 Puszcza Białowieska w pracach przyrodników i podróżników 1831–1863 Puszcza to mój dom Sportowa rodzinka Tato, a po co? Wytrwały konik Z tatą w przyrodę Żubr Pompik Kolory jesieni i pozostałe historie Żubr Pompik Letni zmierzch i inne opowieści Żubr Pompik. Odkrycia. Kropla wody Żubr Pompik. Odkrycia. Sekrety drzewa Żubr Pompik. Odkrycia. Z górki i pod górkę Żubr Pompik. Tropy na śniegu i inne opowieści Żubr Pompik. Zapach wiosny i inne historie
Wszystkie książki Tomasz Samojlik

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki

Moja Biblioteczka

Już przeczytana? Jak ją oceniasz?

Recenzje

Książka Puszcza Białowieska w pracach przyrodników i podróżników 1831–1863 nie ma jeszcze recenzji. Znasz ją? Może napiszesz kilka słów dla innych Kanapowiczów?
️ Napisz pierwszą recenzje

Moja opinia o książce

Cytaty z książki

O nie! Książka Puszcza Białowieska w pracach przyrodników i podróżników 1831–1863. czuje się pominięta, bo nikt nie dodał jeszcze do niej cytatu. Może jej pomożesz i dodasz jakiś?
Dodaj cytat
© 2007 - 2024 nakanapie.pl