Stara panna recenzja

Edith Wharton będzie moim tegorocznym odkryciem. Przeczytałam tylko jej "Starą pannę", ale już wiem, że niejedna jej książka trafi do mojej biblioteczki i że z niejedną jej powieścią spędzę jeszcze wieczór. Jakoś tak ulubione autorki (bo to zazwyczaj są autorki) wyczuwam instynktownie i szybko orientuję, czyj styl pisania i bystre oko obserwatorki rzeczywistości przemówi ni do serca. Wharton przemówiła.

"Starą panna" to mikropowieść (albo opowiadanie, jak kto woli) napisane w 1924r. Fabuła tej książki cofa się jednak w czasie, ukazując losy bogatych, nowojorskich elit, żyjących w XIX w. Tytułową starą pannę, Charlotte, poznajemy mniej więcej w momencie, gdy zrozpaczona odrzuca zaręczyny zakochanego w niej mężczyzny. Poświęcająca swój czas opiece nad garstką lokalnych sierot Charlotte nie zgadza się z opinią narzeczonego, który domaga się o kobiety rezygnacji z działalności charytatywnej po ślubie. Nie wie on, że wśród sierot jest biologiczna córka Charlotte.

"Konwenans" i "XIX wiek" to kompilacja, która jest dla mnie gwarantem udanej, czytelniczej przygody. Nie inaczej było i w przypadku "Starej panny", w której autorka przedstawia codzienność elit nowojorskich, ludzi bogatych, lecz ograniczonych ramami poprawnego zachowania. Charlotte dołącza do innych kobiecych postaci literatury, do Emmy Bovary, Anny Kareniny, Effi Briest, którym surowe, sztywne normy postępowania odebrały szansę na szczęście w życiu, zmuszając do wyrzeczeń i rezygnacji z prawdziwej miłości.

Wharton patrzy na tamten miniony świat z dystansem, nie boi się ośmieszać starych elit, nieuznających półśrodków i ustępstw. Zresztą tytuł oryginalny, "Old New York", jest o wiele bardziej dosadny i adekwatny do treści niż jego polski odpowiednik, który fokusuje całą akcję na postaci tytułowej bohaterki. Tymaczesm je to też ciekawy głos w dyskusji o macierzyństwie, pokazujący dramat dwóch matek, które kochają to samo dziecko, obydwie pragną jego najwyższego dobra, choć nie są zgodne co do sposobów jego osiągania.