Gracz recenzja

Książka dzieje się we współczesnej Rosji i opowiada historię młodego człowieka, który chce zdobyć fortunę poprzez grę w karty; dlatego rzecz cała przypominała mi trochę film 'Wielki Szu' w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

A rzecz cała zaczyna się tak, że bohater, Jurij Ałtynow, genialny szuler, wsiada do pociągu relacji Rostów-Moskwa i zaczyna tam bawić się w pana Boga, w demiurga, który może dowolnie kształtować rzeczywistość: zmienia trasy pociągów, angażuje się w fałszywy ślub, organizuje fikcyjne zakłady bukmacherskie, w których uczestniczą wszyscy pasażerowie, itd., itp. Dla niego życie to teatr, w którym on sam jest najważniejszym reżyserem, a jego głównym narzędziem pracy są paczki banknotów, którymi szasta na prawo i lewo. Twierdzi bowiem Potiomkin, że w Rosji dzisiejszej kupić można wszystko i wszystkich: kolejarzy, milicjantów, ministrów i kogo tam jeszcze; nie ma żadnych zasad, wszystko jest kwestią ceny (podanej w dolarach).

Czyta się to nieźle, miałem wrażenie, że Potiomkin dobrze się bawił w trakcie pisania książki, czy czytelnik bawi się również, to już sprawa inna. Rzecz nie jest tak dobra jak 'Biurko' tego samego autora, bo tamta książka niosła pewną prawdę o współczesnej Rosji natomiast w przypadku tej pozycji mamy raczej powieść awanturniczą czy rozrywkową mogącą dziać się wszędzie i nigdzie.

W posłowiu do książki Stanisław Tekieli stawia pozycję Potiomkina obok 'Gracza' Dostojewskiego, ale moim zdaniem to porównanie nietrafne. Dużo bardziej duchem jest Potiomkin bliższy 'Martwym duszom' Gogola czy 'Graczom' tego samego autora z ich atmosferą trochę dziwną, nierzeczywistą i specyficznym typem humoru. W tym sensie to literatura bardzo tradycyjna, XIX wieczna. Z drugiej strony utwory Gogola przekazywały głęboką prawdę o ówczesnej Rosji; u Potiomkina mamy raczej czystą rozrywkę. Dlatego rzecz cała jest wtórna, brakuje jej siły rażenia i fantazji chociażby Władmira Sorokina (Zamieć, Dzień oprycznika), ale czyta się bardzo przyjemnie. Z tym że bardzo szybko wylatuje z głowy.