Przez tundrę i tajgę po sowieckich łagrach recenzja

Jako nałogowy czytelnik wszelkich historii o sowieckich łagrach, sięgnąłem i po tą książeczkę, kolejny tom wspomnień polskiego więźnia sowieckich obozów, a potem zesłańca.

Autor był w czasie wojny żołnierzem AK, a po wojnie i rozwiązaniu AK nadal uczestniczył w konspiracji. Okoliczności jego aresztowania są dosyć typowe, oto Krawczyński wyznaczył 17-letniego podwładnego do wykonania akcji specjalnej – zabicia konfidentki NKWD. Ów chłopak został aresztowany, wsypał Krawczyńskiego, który, wbrew elementarnym zasadom konspiracji, nie zszedł do podziemia, tylko dalej pokazywał się na mieście. Został aresztowany przez NKWD w czerwcu 1945 i po ciężkim śledztwie i parodii procesu dostał wyrok 10 lat łagru. Notabene, chłopak, który go wsypał, dostał 20 lat, o jego losach autor milczy, pewnie gdzieś przepadł w odmętach Gułagu...

Krawczyński ze swoim inteligenckim pochodzeniem raczej nie przeżyłby Gułagu, ale uratowało go muzyczne wykształcenie (a nie codzienne modlitwy matki, jak sam pisze): grał na skrzypcach i mandolinie, został więc artystą, członkiem orkiestry obozowej, jeździł po łagrach na dalekiej północy, niosąc więźniom trochę radości, prawdę mówiąc opisy obozów tamtejszych są trochę płytkie. Z łagru został zwolniony w 1954 r., ale do kraju mógł wrócić dopiero po odbyciu zesłania, w 1956 r.

Paradoksalnie najciekawsze są wspomnienia Krawczyńskiego ze Lwowa z czasów okupacji niemieckiej. Dostajemy dokładny opis życia i pracy Rudolfa Weigla, wybitnego polskiego bakteriologa, odkrywcy szczepionki przeciwko durowi brzusznemu. W czasie wojny Niemcy pozwolili mu działać we Lwowie, i był dyrektorem instytutu produkującego rzeczoną szczepionkę. Zatrudniał tam masę ludzi, głównie jako karmicieli wszy, często ratując im życie, bo praca w instytucie dawała dobre papiery.

Książka jest napisana prosto i trochę naiwnie, autor na przykład mocno idealizuje Polskę przedwojenną, ale trudno się temu dziwić, należał Krawczyński do ówczesnej elity, mieszkał na przykład w dwunastopokojowym domu.

Pozycja jest niedbale zredagowana, sporo w niej powtórzeń i literówek. Niemniej jest istotna jak każde świadectwo prześladowań Polaków przez Sowietów.