Recenzja książki Ballada o drobnym karciarzu

Książka opisująca losy nałogowego hazardzisty, Anglika, który w tajemniczy sposób wszedł w posiadanie wielkich pieniędzy, a teraz jego sposób życia to ostre granie i przegrywanie w kasynach Macao. Przy czym jak każdy uzależniony, dorabia do swego grania ideologię: „Byłem całkowicie pewny, że za chwilę wygram, bo przecież musiałem wygrać, i dlatego przegrana nie wchodziła w rachubę.”

Dobrze opisuje Osborne sytuację, gdy jego bohater i jednocześnie narrator książki, po wygraniu większej sumy pieniędzy nie jest w stanie przestać, idzie do innego kasyna i gra dalej, kończy się to we wiadomy sposób: przegrywa wszystko, no bo jeśli gra się dostatecznie długo i ostro, to na pewno się wszystko straci. Bo tak naprawdę hazardzistom nie zależy na wygranej, tylko na grze, która nieuchronnie kończy się porażką: „Odkryłem w sobie upodobanie do przegrywania. W pewnym sensie zrozumiałem, że granie w coś dobrze i przegrywanie to nieodłączny element długotrwałego grania. Ale nie obchodziło mnie to i śmiem twierdzić, że nie obchodzi żadnego gracza.” A w Macao bohater książki obraca się w gromadzie takich samych typków jak on, z reguły pochodzących z Zachodu, niepoprawnych hazardzistów, przegrywających wszystkie pieniądze, przegrywających życie, ale wciąż mających nadzieję na wielką wygraną i zaklinających rzeczywistość: „Czuję, że to szczęśliwy stół – szepnął. – Czuję jego wibracje.”

Na dodatek nasz bohater gra w bakarata, gdzie dostaje się dwie karty i gracz z największą sumą oczek wygrywa. Jest to jak rzut monetą: umiejętności nie grają żadnej roli. Niemniej i do tej gry bohater książki dorabia ideologię: „W przypadku bakarata sekret polega na nadaniu zakładom odpowiedniego rytmu, na ich równym rozłożeniu. Na zachowaniu zimnej krwi nie w ramach strategii mającej na celu oszukanie innych, lecz w ramach własnego pragnienia wygranej. Wymagany jest inny rodzaj opanowania. Sam jesteś swoim przeciwnikiem.” Stawki zaś są bardzo wysokie, w jednym rozdaniu można wygrać lub stracić fortunę... Magia hazardu...

Jak każdy hazardzista, bohater książki to człowiek żyjący w odrealnionym, nierzeczywistym świecie, w którym pieniądze odgrywają jedynie rolę żetonów służących do gry w kasynie. Niestety, zderzenie z rzeczywistością jest bolesne, bardzo bolesne. Jesteśmy świadkami nieuchronnego upadku moralnego narratora: defraudacje, ucieczka z hotelu bez płacenia rachunku, okradanie przyjaciół, zniszczenie relacji z jedyną bliską osobą. Czy trzeba dodawać, że nasz bohater jest przeraźliwie samotny?

To w gruncie rzeczy bardzo smutna książka, jak każda która pokazuje straszliwe skutki tego okropnego nałogu. Pierwowzorem jest tutaj 'Gracz' Dostojewskiego i Osborne w zasadzie powtarza obserwacje rosyjskiego giganta. Niemniej to dobrze napisana, niezła literatura.