Emanuel Swedenborg

Szwedzki naukowiec, filozof, mistyk i interpretator Pisma Świętego.

Pod koniec XVIII wieku na bazie przesłania pism Swedenborga ugruntowała się doktryna religijna nazywana Nowym Jeruzalem. Oparta ona została na wierze w to, że szwedzki naukowiec doświadczył bezpośredniej wizji Sądu Ostatecznego i powtórnego nadejścia Boga, będąc tym samym wtajemniczonym w ukryte treści Pisma Świętego.
Swedenborg był również twórcą koncepcji angelologicznej, której centralnym punktem była wizja płciowego Anioła jako stadia rozwoju duchowego człowieka.

Niewątpliwie Swedenborg przewidział wiele naukowych faktów i koncepcji, które są zwykle uważane za dużo nowocześniejsze. Dopiero pod koniec XIX wieku zebrano i właściwie zewidencjonowano jego liczne pisma, z których wynikało, że było niewiele dziedzin nauki, którymi się zajmował, w których nie wyprzedziłby swoich czasów. Jego praca o paleontologii czyni z niego prekursora wszystkich skandynawskich geologów i jego wkład choćby tylko w tę dziedzinę wystarczyłby do zyskania sławy.
Był też wielkim fizykiem i na długo przed Kantem i Laplacem wysunął mgławicową hipotezę ukształtowania się planet i słońca. Jego teoria światła i teoria kosmicznych atomów były równie zadziwiające. Opisał także zjawisko fosforescencji i przedstawił cząsteczkową teorię magnetyczną, która już wtedy zawierała kilka głównych elementów hipotez z początku XX wieku.

Najbardziej istotne były jednak badania Swedenborga w dziedzinie fizjologii. W 1901 profesor Max Neuberger z Wiednia zwrócił uwagę na pewne nowatorskie poglądy Swedenborga dotyczące funkcjonowania mózgu. Uniwersytet wiedeński zwrócił się do szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk Przyrodniczych o kompletne wydanie jego rozpraw naukowych, co zakończyło się utworzeniem komisji ekspertów, której powierzono to zadanie.

Jest oczywiste, że Swedenborg (150 lat przed jakimkolwiek innym naukowcem) wykazał, że aktywność mózgu jest synchroniczna z oddychaniem, a nie z pracą serca i krążeniem krwi. Odkrycie to nadal nie jest w pełni brane pod uwagę i rozumiane. To on także doszedł do współczesnych wniosków dotyczących działalności mózgu jako połączonej aktywności jego poszczególnych komórek. Kora mózgowa, szczególnie zaś jej elementy – komórki nerwowe – tworzą zdaniem Swedenborga siedzibę duszy i są podzielone stosownie do różnych funkcji.

Jego poglądy na fizjologiczne funkcje rdzenia kręgowego także nie odbiegają od wyników najnowszych badań. Przewidział m.in. wiele funkcji gruczołow bezkanałowych, które dzisiejsi badacze dopiero zaczynają odkrywać.

Do osiągnięcia wieku średniego Swedenborg działał głównie jako uczony, badacz i polityk. Doświadczył jednak głębokiej przemiany, z powodu której porzucił badania naukowe na rzecz studiów psychologicznych i duchowych. Nie udało mu się wyjaśnić nieskończoności, duchowości oraz ich relacji z człowiekiem ani zasadami geometrii, ani fizyki, ani też metafizyki, choć uchwycił elementy faktów i metod, które, jego zdaniem, wymagały jedynie rozwinięcia.