Endre Ady

Endre Ady de Diósad – węgierski poeta; dzięki jego twórczości rozpoczęło się odrodzenie poezji w literaturze tego kraju.

Ady pochodził ze szlacheckiej, choć zbiedniałej, siedmiogrodzkiej rodziny i był starszym z dwojga rodzeństwa. Po ukończeniu ewangelickiego gimnazjum w Zilah kontynuował naukę na uniwersytecie w Debreczynie. Po skończeniu studiów rozpoczął pracę jako dziennikarz, publikując jednocześnie swój debiutancki tomik „Versek” (1899).

Krótko potem przeniósł się do Nagyváradu, gdzie poznał swą kochankę, Adél Brüll (zamężną kobietę, którą nazywał w swych wierszach „Léda”). Wspólnie z nią odbył podróż do Paryża, poznając tam najnowsze prądy europejskiej literatury. Po powrocie na Węgry rozpoczął pracę dla czasopisma „Budapesti Napló”, w którym opublikował ponad 500 artykułów i wierszy. W tym okresie rozpoczął również swą działalność polityczną, wstępując do radykalnej grupy o nazwie Huszadik Század (Dwudziesty Wiek). Literacko zaś, będąc ciągle jeszcze pod wrażeniem literatury paryskiej, stworzył nowy styl literacki, zwany Krytycznym Patriotyzmem. W swych wierszach starał się ujawnić społeczne problemy Węgier i dzięki temu zainicjować niezbędne jego zdaniem przemiany. Po opublikowaniu tomików poezji Új versek (1906) i Vér és arany (1907) musiał, ze względu na spowodowane nimi wzburzenie, zakończyć pracę dla „Budapesti Napló” i udał się ponownie do Paryża.

Po powrocie założył w 1908 roku koło literackie A Holnap (Poranek) w Nagyváradzie i rozpoczął współpracę z literackim czasopismem „Nyugat” (Zachód), z którym był związany do końca życia, od 1912 został nawet jego wydawcą.

Po zachorowaniu na syfilis aktywność literacka Adyego znacznie zmalała, nie omieszkał jednak po wybuchu I wojny światowej krytykować rosnącego węgierskiego nacjonalizmu.
Do śmierci poety przyczynił się jego alkoholizm.