Administracyjne prawo gospodarcze

Podręcznik, który przekazujemy studentom studiów prawniczych, administracyjnych i ekonomicznych, powstał z inspiracji Profesora Adama Chełmońskiego. Praca ta miała być swego rodzaju zwieńczeniem 30-letniego okresu kierowania przez Profesora Zakładem Prawa Administracyjnego Gospodarczego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Owocem tej pracy miał być podręcznik akademicki, ujmujący zagadnienia zaliczane do prawa administracyjnego gospodarczego. Wersją wprowadzającą do podręcznika była praca Administracyjne prawo gospodarcze. Zagadnienia wybrane, opublikowana w 2000 roku. Niniejszy podręcznik w znaczącej części przejmuje dorobek tej publikacji. Po śmierci Profesora Adama Chełmońskiego przejęliśmy odpowiedzialność za pracę nad podręcznikiem. Obowiązki te skupiały się przede wszystkim na aktualizacji i uzupełnieniu tych jego części, które zostały opublikowane w Administracyjnym prawie gospodarczym. Przedstawiono zarazem nowe rozważania poświęcone zagadnieniom ogólnoteoretycznym (pojęcie, zakres i źródła prawa administracyjnego gospodarczego, zasadę wolności gospodarczej czy administracyjnoprawne środki kształtowania sytuacji prawnej przedsiębiorców), a także inne uzupełnienia widoczne w poszczególnych rozdziałach poświęconych zagadnieniom prawa materialnego. Obecnie przekazujemy studentom trzecie, poprawione i uaktualnione wydanie podręcznika. Utrzymano dotychczasową jego systematykę, uwzględniając wszakże w jego treści, zmiany w obowiązującym ustawodawstwie, w znaczącej części wywołane członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Uwzględniony w niej stan prawny jest zaktualizowany na listopad 2008 r. Prof. dr hab. Leon Kieres Spis treści: Wprowadzenie Wstęp Użyte skróty Rozdział I. Podstawowe zasady administracyjnego prawa gospodarczego 1. Zagadnienia wprowadzające 1.1. Pojęcie i zakres prawa administracyjnego gospodarczego 1.2. Źródła prawa 2. Zasady ogólne prawa publicznego 3. Swoiste zasady administracyjnego prawa gospodarczego 4. Realizacja dobra publicznego a ochrona interesów jednostki Rozdział II. Przedsiębiorcy 1. Pojęcie działalności gospodarczej 1.1. Z ewolucji determinacji prawnej działalności gospodarczej 1.2.Działalność gospodarcza w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej 1.2.1. Wyznaczniki pojęcia działalności gospodarczej 1.2.1.1. Działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż - rodzaje działalności gospodarczej - kryterium ekonomicznej klasyfikacji działalności 1.2.1.2. Działalność zawodowa 1.2.1.3. Zarobkowy charakter działalności (założeniem jej jest nastawienie na osiąganie zysków) 1.2.1.4. Zorganizowany charakter 1.2.1.5. Ciągłość 1.2.2. Wykonywanie działalności gospodarczej we własnym imieniu 1.2.3. Wykonywanie działalności gospodarczej na własny rachunek 1.2.4. Działalność rolnicza i agroturystyczna 2. Pojęcie przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa 2.1. Pojęcie przedsiębiorcy 2.1.1. Przedsiębiorca a podmiot gospodarczy 2.1.2. Przedsiębiorca w przepisach u.p.d.g. oraz k.c 2.1.3. Przedsiębiorca w przepisach u.s.d.g 2.1.4. Przedsiębiorca a przedsiębiorstwo 2.2. Pojęcie przedsiębiorstwa 2.2.1. Pojęcie przedsiębiorstwa w znaczeniu funkcjonalnym 2.2.2. Przedsiębiorstwo w znaczeniu podmiotowym 2.2.3. Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym 2.2.1. 2.2.5. Przedsiębiorstwa poza zakładem głównym przedsiębiorcy 2.3. Zbycie przedsiębiorstwa a nabycie uprawnień publicznoprawnych 2.3.1. Akty rzeczowe 2.3.2. Akty osobiste 2.3.3. Akty pośrednie 2.3.4. Sukcesja praw i obowiązków z decyzji administracyjnych 3. Przedsiębiorca jako podmiot administracyjnego prawa gospodarczego 3.1. Przedsiębiorca jako podmiot stosunku administracyjnoprawnego 3.2. Przedsiębiorca jako strona postępowania administracyjnego 4. Osoba fizyczna jako przedsiębiorca 4.1. Osoba fizyczna jako podmiot prawa 4.2. Małoletni jako przedsiębiorca 5. Wspólnicy spółki cywilnej jako przedsiębiorcy 6. Spółka osobowa prawa handlowego jako przedsiębiorca 7. Osoby prawne jako przedsiębiorcy 7.1. Pojęcie i rodzaje osób prawnych 7.2. Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą 7.3. Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą jako aktywność akcesoryjną 7.3.1. Stowarzyszenia 7.3.2. Fundacje 7.3.3. Muzea 8. Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej 8.1. Spółki kapitałowe w organizacji 8.2. Zakład budżetowy 8.3. Wspólnoty mieszkaniowe 8.4. Stowarzyszenia zwykłe 9. Rejestracja przedsiębiorców 9.1. Rejestr przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego 9.2. Wpis do rejestru przedsiębiorców 9.3. Ewidencja Działalności Gospodarczej 9.3.1. Do 31 marca 2009 r 9.3.2. Od 1 kwietnia 2009 r 9.4. Wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej 9.4.1. Do 31 marca 2009 r 9.4.2. Od 1 kwietnia 2009 r 10. Podstawowe obowiązki przedsiębiorcy 10.1. Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego lub Ewidencji Działalności Gospodarczej 10.2. Obowiązek uzyskania wpisu w rejestrach i ewidencjach specjalnych (REGON, NIP) 10.3. Obowiązki dotyczące oznaczenia przedsiębiorcy - firma 10.4. Obowiązki dotyczące sposobu dokonywania transakcji pieniężnych 10.5. Obowiązki dotyczące sposobu wykonywania działalności gospodarczej 10.5.1. Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów 10,5.2. Obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych 11. Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy 12. Przedsiębiorcy rzemieślnicy 13. Wolność działalności gospodarczej 13.1. Zasada wolności gospodarczej w ustawodawstwie polskim 13.2. Zasada wolności gospodarczej w Konstytucji RP 13.3. Zasada wolności gospodarczej w znaczeniu przedmiotowym 13.4. Zasada wolności gospodarczej w znaczeniu podmiotowym 13.5. Zasada równości przedsiębiorców 14. Ograniczenia podmiotowe i przedmiotowe w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej 14.1. Ograniczenia przedmiotowe 14.1.1. Monopol państwa 14.1.2. Koncesjonowana działalność gospodarcza 14.1.3. Zezwolenia na działalność gospodarczą 14.1.4. Regulowana działalność gospodarcza 14.2. Ograniczenia podmiotowe 15. Zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej określone w ustawie Rozdział III. Zagraniczne podmioty działalności gospodarczej 1. Wstęp 2. Ewolucja prawa o inwestycjach zagranicznych w Polsce 3. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w Polsce przez inwestorów zagranicznych 3.1. Uwarunkowania wynikające z członkowstwa Polski w Unii Europejskiej 3.2. Osoba zagraniczna i przedsiębiorca zagraniczny na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej 3.3. Dopuszczalność podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce przez osoby zagraniczne i przedsiębiorców zagranicznych 3.4. Przedsiębiorca zagraniczny i jego oddział w Polsce 3.5. Przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych 3.6. Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce. 4. Podmioty zagraniczne wobec obrotu nieruchomościami 4.1. Wprowadzenie 4.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy z 24 marca 1920 r 4.2.1. Pojęcie cudzoziemca w prawie polskim 4.2.2. Obywatelstwo 4.2.3. Sytuacja prawna osób o wielu obywatelstwach 4.2.4. Szczególne pojęcie cudzoziemca zawarte w ustawie o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców 4.3. Zakres przedmiotowy ustawy 4.3.1. Wyłączenie i ograniczenie podmiotowego i przedmiotowego zakresu obowiązywania ustawy 4.3.2. Dopuszczalność nabywania nieruchomości bez zezwolenia na podstawie art. 8 ustawy z 1920 r 4.3.3. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców - obywateli i przedsiębiorców państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego 4.3.4. Nabywanie przez cudzoziemców udziałów lub akcji spółek będących właścicielami nieruchomości w Polsce 4.4. Warunki nabycia nieruchomości w Polsce przez cudzoziemca 4.4.1. Promesa zezwolenia 4.4.2. Charakter prawny zezwolenia na nabycie nieruchomości Rozdział IV. Przedsiębiorcy publiczni i zarząd mieniem publicznym 1. Pojęcie mienia publicznego, jego rodzaje oraz sposoby nabycia 1.1. Przesłanki wydzielenia mienia publicznego 1.2. Kategorie mienia, mienie wykorzystywane do działalności gospodarczej 1.3. Źródła nabycia mienia, nacjonalizacja i komunalizacja 2. Podmioty zarządu mieniem publicznym 2.1. Kwalifikacja podmiotów i typów zarządu 2.2. Skarb Państwa i jego organy 2.3. Organy jednostek samorządu terytorialnego 3. Organizacyjno-prawne formy zarządu mieniem wykorzystywanym w prowadzeniu działalności gospodarczej 3.1. Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej 3.2. Jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną 4. Przedsiębiorstwo państwowe jako przedsiębiorca publiczny 4.1. Podstawa prawna działania, pojęcie, rodzaje i tworzenie przedsiębiorstw państwowych 4.2. Zasady działania przedsiębiorstwa państwowego 4.3. Organy przedsiębiorstwa 4.4. Mienie przedsiębiorstwa państwowego 4.5. Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego 4.6. Nadzór założycielski 5. Sytuacja organizacyjnoprawna jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa 5.1. Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę 5.2. Status prawny spółki 5.3. Organizacja i zasady działania spółki 6. Prywatyzacja podmiotów państwowych 6.1. Pojęcie i rodzaje prywatyzacji 6.2. Prywatyzacja pośrednia 6.3. Prywatyzacja bezpośrednia 7. Zamówienia publiczne jako przykład zarządu mieniem publicznym 7.1. Pojęcie i zakres stosowania zamówień publicznych oraz zasady jego udzielania 7.2. Zasady postępowania przy wydatkowaniu środków majątkowych w ramach zamówienia publicznego 7.2.1. Przygotowanie postępowania o udzielenie zamówienia 7.2.2. Postępowanie w sprawie wyłonienia wykonawcy zmówienia publicznego 7.2.3. Postępowanie w zakresie realizacji zamówienia publicznego 7.3. Tryby udzielania zamówienia publicznego 7.4. Kontrola podmiotów udzielających zamówienia publicznego Rozdział V. Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego 1. Z kwestii podmiotowości prawnej samorządu terytorialnego 2. Zakres i formy działalności 3. Uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej 4. Problem zakresu działalności 5. Użyteczność publiczna 6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. 7. Problem decentralizacji zadań publicznych 8. Charakter i cel działalności gospodarczej Rozdział VI. Administracyjnoprawne środki kształtowania sytuacji prawnej przedsiębiorców 1. Normy materialnoprawne charakteryzujące sytuację prawną przedsiębiorców 1.1. Treść norm administracyjnego prawa gospodarczego 1.2. Adresaci norm administracyjnego prawa gospodarczego i sposób określenia ich sytuacji 1.3. Normy obowiązujące bezpośrednio (per se) 1.4. Normy stanowiące podstawę do wydania przez organ aktów indywidualno-konkretnych lub podjęcia czynności materialno-technicznych 2. Obowiązek w administracyjnym prawie gospodarczym 3. Prawa podmiotowe w administracyjnym prawie gospodarczym 4. Sprzężenie obowiązków prawnych i praw podmiotowych 5. Decyzja uprawniająca w administracyjnym prawie gospodarczym 6. Termin, warunek, zlecenie 7. Pozwolenia i koncesje 8. Akt zezwalający jako wyjątek od generalnego zakazu 9. Pozwolenia proste i uwarunkowane 10. Pozwolenia jednorazowe i ciągłe 11. Pozwolenia policyjne i reglamentacyjne 12. Akty kwalifikujące 13. Licencje 14. Działalność gospodarcza regulowana Rozdział VII. Policja gospodarcza 1. Policja administracyjna w ujęciu historycznym 2. Zakaz policyjny z zastrzeżeniem pozwolenia 3. Pojęcie policji gospodarczej 3.1. Policja administracyjna 3.2. Zmiany w gospodarce a funkcja policyjna 3.3. Policja gospodarcza 3.4. Przedmiotowe i podmiotowe określenie policji 3.5. Istota zagrożeń policyjnych 3.6. Stany i dobra chronione 3.7. Prewencyjno-zachowawczy charakter działań organów policyjnych 4. Akty prawne zawierające ograniczenia policyjne (zakazy, nakazy) 5. Organy nadzoru policyjnego 5.1. Policja sanitarna - Państwowa Inspekcja Sanitarna 5.1.1. Zadania 5.1.2. Organizacja 5.1.3. Uprawnienia kontrolne i nadzorcze 5.2. Policja przemysłowa - dozór techniczny 5.2.1. Zadania.. 5.2.2. Organizacja 5.2.3. Uprawnienia kontrolne i nadzorcze 6. Materialne i osobiste obciążenia jednostek i przedsiębiorców obowiązkami policyjnymi - ciężary policyjne 6.1. Obciążenia osobiste 6.1.1. Obowiązek meldunkowy 6.1.2. Kontrola osobista. 6.1.3. Okresowe badania lekarskie 6.2. Obciążenia materialne 6.2.1. Badania techniczne pojazdów 6.2.2. Oznaczanie środków spożywczych 6.2.3. Wyposażenie przeciwpożarowe 6.2.4. Ochrona mienia Rozdział VIII. Reglamentacja gospodarcza 1. Reglamentacja w ujęciu historycznym 1.1. Reglamentacja w gospodarce nakazowej 1.2. Rozdzielnictwo materiałowe 2. Reglamentacja a policja gospodarcza 3. Reglamentacja a regulacja 4. Pojęcie reglamentacji gospodarczej 4.1. Interesy i dobra podlegające ochronie w reglamentacji gospodarczej 4.2. Zmienność przyczyn uzasadniających wprowadzanie ograniczeń reglamentacyjnych 5. Źródła i treść ograniczeń reglamentacyjnych 5.1. Zakazy porozumień ograniczających konkurencję 5.2. Zakazy praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów 5.3. Nakaz zgłoszenia zamiaru koncentracji - ochrona przed koncentracją 5.4. Ochrona konkurencji - ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.. 5.5. Nakazy stosowania cen urzędowych 5.6. Obowiązek obniżenia ceny 5.7. Obowiązek oznaczenia towaru ceną 6. Adresaci ograniczeń reglamentacyjnych 7. Organy nadzoru reglamentacyjnego Rozdział IX. Nadzór policyjny i reglamentacyjny w administracyjnym prawie gospodarczym 1. Prawne podstawy nadzoru policyjnego i reglamentacyjnego 2. Nadzór bieżący i zapobiegawczy 2.1. Struktura układu nadzoru bieżącego 2.2. Kontrola, jej środki oraz wyniki 2.3. Decyzje nadzorcze 2.4. Klasyfikacja decyzji nadzorczych 2.5. Nadzór zapobiegawczy 3. Konkluzje Rozdział X. Pomoc publiczna dla przedsiębiorców i jej nadzorowanie 1. Istota i pojęcie pomocy publicznej (pomocy państwa) 1.1. Istota pomocy państwa w gospodarce rynkowej 1.2. Normatywne wyznaczniki pojęcia pomocy państwa 1.3. Pomoc jako przysporzenie korzyści finansowych 1.4. Pochodzenie pomocy od państwa lub ze źródeł państwowych 1.5. Selektywny charakter pomocy państwa 1.6. Zakłócenie lub groźba zakłócenia konkurencji 1.7. Naruszenie wymiany handlowej 2. Przykładowe rodzaje pomocy państwa i ich zgodność z prawem wspólnotowym 2.1. Pomoc na ratowanie i restrukturyzację 2.2. Pomoc wspierająca świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym Rozdział XI. Organizacje przedsiębiorców a związki zawodowe 1. Samorząd gospodarczy i organizacje przedsiębiorców 1.1. Samorząd gospodarczy 1.1.1. Izby gospodarcze 1.1.2. Samorząd zawodowy rzemiosła 1.1.3. Samorządy niektórych przedsiębiorców 1.1.4. Organizacje pracodawców 1.2. Samorządy wolnych zawodów 2. Związki zawodowe i ich wpływ na organizacje przedsiębiorców 3. Trójstronna Komisja do spraw Społeczno-Gospodarczych 3.1. Skład i organizacja Komisji 3.2. Prace Komisji 3.3. Wojewódzkie komisje dialogu społecznego