Anatomia funkcjonalna w zakresie studiów wychowania fizycznego i fizjoterapii

Podręcznik, stanowi kontynuację wydanego w 1969 roku dwutomowego podręcznika o tym samym tytule, autorstwa Zdzisława i Józefa Kołaczkowskiego. W niniejszym wydaniu zachowano układ i treści rozdziałów oraz ryciny. Wzorem poprzedniego podręcznika bierny i czynny aparat ruchu został podzielony na jednostki czynnościowe a nie topograficzne. Za takie jednostki uznano wolne połączenia kości, tj. stawy, ze wszystkimi składowymi: kośćmi, wiązadłami i mięśniami. Budowę anatomiczną stawów powiązano z wykonywaną funkcją, wyjaśniając ruchy w stawach za pomocą zestawień mięśni działających na dany staw. Dla każdego stawu podano rodzaje i zakresy poszczególnych ruchów oraz opisano mięśnie uczestniczące w wykonaniu danego ruchu. Jako szczególne jednostki czynnościowe potraktowano zespół kręgosłupa, klatki piersiowej i głowy z odpowiednimi mięśniami oddechowymi, działającymi na kręgosłup oraz znajdującymi się na głowie. Pozostałe układy anatomiczne zostały opracowane z myślą, by studiujący otrzymał dostateczną ilość wiadomości anatomicznych, koniecznych do dalszych studiów w zakresie wychowania fizycznego. W podręczniku zamieszczono 139 rycin i schematów mających służyć lepszemu zrozumieniu tekstu. Oprócz polskiego nazewnictwa anatomicznego uwzględniono obowiązujące międzynarodowe mianownictwo łacińskie. Spis treści: Układ ruchu I. Definicja , znaczenie i podział przedmiotu. II. Podział układu ruchu III. Wiadomości wstępne 1. Wiadomości ogólne o kościach : A. Ogólna budowa kości; B. Kształt kości; C. Właściwości biologiczne i fizyczne kości ; 2. Połączenia kości : A. Rozwój połączeń kostnych; B. Podział i budowa połączeń ścisłych; C.Budowa i podział stawów. 3. Nazewnictwo ruchów w stawach 4. Wiadomości ogólne o mięśniach : A. Budowa tkanki mięśniowej poprzecznie-prążkowanej szkieletowej; B. Skład i kształt mięśni ; C. Rozwój i wzrastanie mięśni szkieletowych; D. Narządy pomocnicze mięśni; E. Właściwości biologiczne i fizyczne mięśni ; F. Mechanika mięśni; G. Nazwy mięśni 5. Ogólna budowa i podział ciała ludzkiego: A. Okolice ciała ludzkiego ; B. Osie i płaszczyzny ciała ludzkiego . III. Kończyna górna 1. Zespół funkcjonalny obręczy kończyny górnej : A. Obojczyk ; B. Łopatka ; C. Stawy obręczy kończyny górnej ; D. Mięśnie działające na obręcz kończyny górnej ; E. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawach obręczy kończyny górnej 2. Zespół funkcjonalny stawu ramiennego : A. Kość ramienna; B. Staw ramienny ; C. Mięśnie działające na staw ramienny ; D. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawie ramiennym. 3. Zespół funkcjonalny stawu łokciowego : A. Kość łokciowa; B. Kość promieniowa; C. Staw łokciowy; D. Mięśnie działające na staw łokciowy ; E. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawie łokciowym 4. Połączenia kości przedramienia: A. Stawy przedramienia ; B. Mięśnie działające na stawy promieniowo-łokciowe ; C. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawach promieniowo-łokciowym bliższym i dalszym 5. Zespół funkcjonalny stawów bliższych ręki : A. Kości ręki ; B. Stawy bliższe ręki; C. Mięśnie działające na stawy bliższe ręki ; D. Zestawienie ruchów w stawach bliższych ręki oraz wykonujących je mięśni . 6. Zespół funkcjonalny stawów dalszych ręki : A. Stawy dalsze ręki; B. Mięśnie działające na dalsze stawy ręki ; C. Mięśnie działające na stawy palców od II-V; D. Zestawienie ruchów w stawach palców od II-V oraz wykonujących je mięśni ; E. Mięśnie działające na stawy kciuka ; F. Zestawienie ruchów w stawach kciuka oraz wykonujących je mięśni IV. Kończyna dolna. 1. Zespół funkcjonalny obręczy kończyny dolnej i stawu biodrowego : A. Kość miednicza ; B. Połączenia obręczy kończyny dolnej ; C. Miednica jako całość ; D. Połączenie wolnej kończyny dolnej z obręczą miednicza; E. Staw biodrowy ; F. Mięśnie działające na staw biodrowy ; G. Zestawienie ruchów w stawie biodrowym oraz wykonujących je mięśni . 2. Zespół funkcjonalny stawu kolanowego : A. Kość piszczelowa ; B. Staw kolanowy ; C. Mięśnie działające na staw kolanowy; D. Zestawienie ruchów w stawie kolanowym oraz wykonujących je mięśni . 3. Połączenia kości goleni (podudzia) : A. Strzałka; B. Połączenia piszczelowo-strzałkowe. 4. Zespół funkcjonalny stawów bliższych stopy : A. Kości stopy; B. Stawy bliższe stopy ; C. Mięśnie działające na stawy bliższe stopy; D. Zestawienie ruchów w stawach bliższych stopy oraz wykonujących je mięśni . 5. Zespół funkcjonalny stawów dalszych stopy : A. Stawy dalsze stopy ; B. Mięśnie działające na stawy dalsze stopy; C. Zestawienie ruchów w stawach dalszych stopy oraz wykonujących je mięśni . 6. Architektura stopy V. Tułów 1. Zespół funkcjonalny kręgosłupa : A. Charakterystyka budowy kręgu; B. Różnice w budowie kręgów ; C. Połączenia międzykręgowe kręgosłupa ; D. Połączenie kręgosłupa z głową; E. Ogólna charakterystyka kręgosłupa; F. Mięśnie działające na kręgosłup oraz stawy głowy ; G. Zestawienie ruchów w stawach głowy i kręgosłupa oraz wykonujących je mięśni . 2. Zespół funkcjonalny klatki piersiowej: A. Żebra ; B. Mostek ; C. Stawy żebrowo-kręgowe ; D. Połączenia żeber z mostkiem ; E. Ogólna charakterystyka klatki piersiowej ; F. Mięśnie oddechowe ; G. Działanie mięśni oddechowych; H. Tłocznia brzuszna; I. Zestawienie ruchów oddechowych oraz wykonujących je mięśni VI. Głowa 1. Kości czaszki : A. Ogólna budowa czaszki ; B. Połączenia kości czaszki 2. Zespół funkcjonalny stawu skroniowo-żuchwowego : A. Żuchwa ; B. Staw skroniowo-żuchwowy; C. Mięśnie działające na staw skroniowo-żuchwowy; D. Zestawienie ruchów w stawie skroniowo-żuchwowym oraz wykonujących je mięśni ; 3. Mięśnie wyrazowe (mimiczne). Bibliografia Układy: nerwowy, naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy,płciowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów,powłoka wspólna. UKŁAD NERWOWY I. Znaczenie układu nerwowego II. Podział układu nerwowego III. Podział budowa i funkcja tkanki nerwowej 1. Budowa i podział komórek nerwowych 2. Czynność komórek nerwowych . 3. Receptory i efektory . 4. Łuk odruchowy. 5. Komórki neurogleju IV. Układ nerwowy ośrodkowy 1. Rdzeń kręgowy. A. Drogi nerwowe rdzenia kręgowego : B. Znaczenie rdzenia kręgowego 2. Mózgowie : A. Rdzeń przedłużony. B. Most C. Móżdżek . D. Śródmózgowie E. Międzymózgowie . F. Kresomózgowie G. Układ siatkowaty H. Układ limbiczny . I. Opony i płyn mózgowo-rdzeniowy . V. Układ nerwowy obwodowy 1. Nerwy czaszkowe 2. Nerwy rdzeniowe VI. Układ nerwowy autonomiczny 1. Część współczulna 2. Część przywspółczulna. Układ naczyniowy I. Znaczenie i podział układu naczyniowego. II. Część krwionośna układu naczyniowego . 1. Położenie kształt i budowa zewnętrzna serca. Osierdzie 2. Budowa ścian serca . 3. Budowa wewnętrzna serca. Zastawki . 4. Czynność serca. Układ bodźcowo-przewodzący . 5. Podział i budowa naczyń krwionośnych . 6. Krążenie małe 7. Tętnice krążenia wielkiego : A. Aorta wstępująca i łuk aorty; B. Aorta zstępująca. Aorta piersiowa; C. Aorta brzuszna; 8. Żyły krążenia wielkiego : A. Układ żyły głównej górnej ; B. Układ żyły głównej dolnej ; C. Układ żyły wrotnej ; D. Żyły kończyn; 9. Krew III. Część chłonna układu naczyniowego : 1. Naczynia chłonne : A. Budowa naczyń chłonnych; B. Przewody i większe pnie chłonne; 2. Węzły chłonne ; 3. Chłonka IV. Narządy budowy i rozkładu składników morfotycznych krwi i chłonki: 1. Szpik kostny czerwony. 2. Narządy chłonne. 3. Grasica 4. Śledziona Układ oddechowy . I. Znaczenie układu oddechowego . II. Podział układu oddechowego . III. Drogi oddechowe . 1. Drogi oddechowe górne : A. Nos zewnętrzny i jama nosowa ; B. Gardło; 2. Drogi oddechowe dolne A. Krtań; B. Tchawica; C. Oskrzela. IV. Płuca i opłucna V. Mechanika oddychania . VI. Pojemność płuc . Układ trawienny I. Znaczenie i podział układu trawiennego . II. Budowa ścian przewodu pokarmowego . III. Budowa i funkcja przewodu pokarmowego 1. Jama ustna : A. Przedsionek jamy ustnej ; B. Jama ustna właściwa; C. Zęby; D.Język ; E. Gruczoły ślinowe ; F. Cieśń gardzieli . 2. Gardło. 3. Przełyk. 4. Żołądek 5. Jelito cienkie : A. Dwunastnica ; B. Jelito czcze i kręte; 6. Jelito grube ; IV. Wielkie gruczoły trawienne 1. Trzustka . 2. Wątroba V. Otrzewna. Układ moczowy. I. Znaczenie i podział układu moczowego . II. Budowa i funkcja nerek III. Drogi odprowadzające mocz : 1. Miedniczka i kielichy nerkowe; 2. Moczowody 3. Pęcherz moczowy . 4. Cewka moczowa: A. Cewka moczowa męska . B. Cewka moczowa żeńska. Układ płciowy I. Znaczenie i podział układu płciowego II. Narządy płciowe męskie . 1. Jądra 2. Najądrza. 3. Nasieniowody 4. Pęcherzyki nasienne 5. Gruczoł krokowy 6. Gruczoły opuszkowo-cewkowe 7. Prącie . 8. Moszna . 111. Narządy płciowe żeńskie . 1. Jajniki . 2. Jajowody. 3. Macica 4. Pochwa . 5. Srom niewieści . Układ wewnątrzwydzielniczy I. Znaczenie i podział układu wewnątrzwydzielniczego II. Gruczoły dokrewne właściwe : 1. Przysadka mózgowa 2. Szyszynka 3. Gruczoł tarczowy. 4. Gruczoły przytarczyczne . 5. Gruczoł nadnerczowy III. Gruczoły dokrewne mieszane. 1. Grasica. 2. Część wewnątrzwydzielnicza trzustki . 3. Gruczoł dokrewny jądra 4. Gruczoły dokrewne jajnika Narządy zmysłów. I. Znaczenie i podział narządów zmysłów. II. Narząd wzroku 1. Gałka oczna . 2. Zawartość gałki ocznej : A. Soczewka; B. Ciało szkliste; 3. Narządy dodatkowe oka : A. Aparat ruchowy. B. Aparat ochronny III. Narząd przedsionkowo-ślimakowy 1. Ucho zewnętrzne . 2. Ucho środkowe 3. Ucho wewnętrzne Powłoka wspólna I. Znaczenie i podział powłoki wspólnej II. Skóra.: 1. Naskórek. 2. Skóra właściwa. 3. Tkanka podskórna III. Czucie skórne . IV. Narządy dodatkowe skóry: 1. Gruczoły skóry : A. Gruczoły łojowe . B. Gruczoły potowe C. Gruczoły mleczne. 2. Paznokcie 3. Włosy Bibliografia Notka od autora