Funkcja religii

Niklas Luhmann (1927-1998)-wybitny współczesny socjolog niemiecki, teoretyk, wielki kontynuator myśli Talcotta Parsonsa. Rozmach dorobku Niklasa Luhmanna pozwala stawiać go obok największych umysłów XX wieku. Stworzył generalną koncepcję społeczeństwa (Soziale Systeme. Grundriss einerallgemeinen Theorie, 1984, (tłumaczenie na język polski przygotowuje NOMOS) i szereg swoistych aplikacji podstawowych założeń w takich dziedzinach, jak prawo, mass media, komunikowanie, bezpieczeństwo socjalne (wydana w języku polskim Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, 1994), miłość (Semantyka miłości. O kodowaniu intymności, 2003) i religia. Intrygującą kwestią jest to, iż Niklas Luhmann, inaczej niż wielu innych socjologów, w odniesieniu do funkcji religii używa liczby pojedynczej. Co zatem jest ową najważniejszą, tytułową funkcją? W opinii Luhmanna jest to transformacja nieokreślalnego w dające się określić, niewyrażalnego w dające się wyrazić. A zatem religia jest rodzajem języka, sytuującego się na granicy widzialnego i niewidzialnego świata - czyli w terminologii Luhmanna w odniesieniu do religii - na granicy systemu religijnego i jego środowiska. Religia oferuje narzędzia do przetworzenia i przyswojenia swoistej nicości tego co nieokreślalne poprzez rytuały, a współcześnie w nowoczesnych społeczeństwach zachodnich przede wszystkim dzięki dogmatyce. Zracjonalizowana dogmatyka, której abstrakcyjny rozwój dostosowuje się do wzrostu złożoności społeczeństwa, oferuje w ramach religijnego systemu interpretację przeżyć i działań odnoszących się do sfery nieokreślalności, interpretację, która niesie ze sobą znaczenie. Wymogiem tej nośności jest wiara. Irena Borowik