Intelektualiści chrześcijańscy wobec Żydów w średniowieczu

Tolerancja oraz antysemityzm, antynomiczny paradygmat chrześcijańskich postaw wobec Żydów, wart jest prześledzenia u źródeł, czyli w europejskim, chrześcijańskim średniowieczu. Uniwersalne przesłanie dzieła polega na tym, że pisane przez autora żydowskiego pochodzenia, pozwala czytelnikowi spojrzeć oczami „drugiej strony” na prezentowane zagadnienia. Chociaż odżegnuje się od bezpośrednich analogii historycznych i nie wypowiada się expressis verbis na temat stosunków chrześcijańsko-żydowskich panujących na terytoriach spoza wyznaczonego obszaru, jednak analiza treści dzieła nasuwa pewne wnioski. Historycznie bowiem – jak wynika z treści – „problem żydowski” narodził się w Europie Zachodniej. Do Europy Środkowej i Wschodniej został przeniesiony wraz wypędzonymi stamtąd Żydami. Rzeczpospolita przyjęła ich z otwartymi rękami i otoczyła tolerancją. Na kilka wieków stała się ich „drugą ojczyzną”. Nietolerancja i antysemityzm nie są więc polskimi „wynalazkami”, co współcześnie sugerują często spadkobiercy takich postaw. Książka Dahana, której trudno zarzucić brak obiektywizmu w tej kwestii, lokalizuje historycznie narodziny „problemu żydowskiego”, wskazuje gdzie powstał stereotyp Żyda jako intruza i wroga chrześcijaństwa.

Książka Gilberta Dahana, Intelektualiści chrześcijańscy wobec Żydów w średniowieczu podąża śladami dwóch francuskich uczonych zajmujących się historią Żydów w średniowieczu. Marcela Simona, autora książki: Verus Israel. Etude sur les relations entre chrétiens et juifs dans l’Empire romain (135–425), [Paryż 1948, II wyd. 1964] i Bernharda Blumenkranza, autora Juifs et chrétiens dans le monde occidental (430–1096), [Paryż-La Haye 1960]. Praca Blumenkrantza nawiązuje do dzieła Simona, obie prezentują dzieje wyznawców judaizmu na zachodzie Europy w pierwszych dziesięciu wiekach chrześcijaństwa. Książka Gilberta Dahana, obejmująca wieki od XII do XIV – jak mówi autor – pełni rolę chronologicznej kontynuacji prac jego poprzedników i mistrzów.

Gilbert Dahan (1943) jest historykiem mediewistą, jednym z najlepszych znawców stosunków chrześcijańsko-żydowskich w średniowiecznej Europie, dyrektorem naukowym w Centre National des la Recherches Scientifiques (od 1993), wykładowcą w École Pratique des Hautes Études w Paryżu. Jego zainteresowania dotyczą głównie polemiki religijnej między chrześcijanami a Żydami oraz metod egzegezy monastycznej. Dziewięć książek które opublikował wpłynęło na ożywienie badań nad średniowieczną egzegezą biblijną oraz historią Żydów w średniowiecznej Europie. Prezentowana książka jest pierwszą wydaną przez autora w języku polskim.