Iwan Groźny

"Cała mroczna, zatęchła średniowieczna atmosfera przepojona była kultem przemocy, lekceważeniem godności i życia człowieka, pełna wszelkiego rodzaju prymitywnych przesądów. Car Iwan Wasiljewicz nie był wyjątkiem w długim szeregu średniowiecznych władców-tyranów".

Stwierdzenie tego faktu nie przeszkadza jednak autorowi w powielaniu poglądu, że Iwan był niezrównoważony psychicznie, od dziecka okrutny, do tego łatwo ulegający sugestiom i chorobliwie podejrzliwy, a to wszystko razem stworzyło człowieka nieobliczalnego, szalonego tyrana. Nie chcę tu wyjść na adwokata diabła, ale im więcej czytałam o czasach Iwana Groźnego tym mniej dziwiłam się temu, że był podejrzliwy i surowy. Łatwo jest nam współczesnym oceniać postępowanie tego człowieka, samemu mieszkając w państwach o w większości ustalonych granicach, zorganizowanym aparacie państwowym i przede wszystkim w czasach względnego pokoju. Oczywiście walka o centralizację Rosji nie jest wytłumaczeniem terroru opriczniny, ale patrząc trochę dalej niż czasy Iwana IV, na przykład na to co się stało z Dymitrem Samozwańcem I brutalnie zamordowanym w Moskwie - lud wtedy nie był specjalnie pokojowo nastawiony i niechętny do stosowania przemocy. Spiski, otrucia, a później krwawe represje - takie były wtedy realia życia na wysokim szczeblu i pewnie nie tylko w Moskwie.

Biografia Iwana Groźnego autorstwa Rusłana Skrynnikowa była pierwszą książką o tym kontrowersyjnym władcy jaką czytałam. Mimo wyczuwalnego przez całą lektu...