Kara Mustafa nad Dnieprem. Geneza, przebieg i skutki wojny czehryńskiej 1678 r.

Kampania czehryńska 1678 roku, podobnie zresztą jak cały okres wojny moskiewsko-osmańskiej lat 167–1681, nie została do tej pory opisana w sposób przekonujący. Mimo dość znacznego zainteresowania tym tematem autorów rosyjskich i ukraińskich, ciągle dominują skrótowe opracowania zniekształcające – i to niekiedy w sposób skrajny – zarówno przebieg działań wojennych, jak okoliczności polityczne konfliktu. Również historiografia polska daleka jest od doskonałości w sposobie opisywania wojny moskiewsko-osmańskiej. W miarę dokładne zbadanie obrazu wojny pozwala nam na dokonanie wielu ocen ogólnych, odnoszących się przede wszystkim do sfery wojny (ale dotykających i zagadnień polityki). Ze względu na swoją długotrwałość i charakter, zarówno cała wojna lat 1672-1681, jak sama tylko kampania 1678 r., mogą być znakomitą ilustracją wartości bojowej wojsk turecko-tatarskich z jednej strony, a armii rosyjsko-kozackiej z drugiej. Kampania czehryńska zawiera w sobie zarówno operacje obronne, jak i zaczepne obu potęg, działania prowadzone przez wydzielone oddziały i przez główne armie. Rozmaitość działań oznacza także różnorodność sposobów walki. Mamy zatem możliwość skonfrontowania tak strategii, jak i wielu poziomów taktyki obu armii…