Konfederacja barska

Konfederacja barska (1768-1772) była zbrojnym związkiem szlachty utworzonym w Barze na Podolu pod hasłem obrony wiary i wolności. Szlachta walczyła przeciw reformom Augusta Poniatowskiego i mieszaniu się Rosji w sprawy wewnętrzne Polski. Za cel postawiła sobie obalenie króla i wprowadzenie na tron Wettynów. Konfederacja barska należy do bardzo kontrowersyjnych wydarzeń w historii Polski. Była nazbyt idealizowana - np. przez romantyzm podkreślający jej zasługi patriotyczne i wystąpienia antyrosyjskie lub przeciwnie - potępiana, np. przez pozytywizm za brak tolerancji religijnej i ograniczenie się do ideologii szlacheckiej (zaściankowość). Romantycy ustalili kanon literatury barskiej, wybierając utwory z obfitej politycznej poezji okolicznościowej, liryki pieśniowej - zwłaszcza religijno-patriotycznej - tego masowego ruchu szlacheckiego. Tom zawiera wybór aktów urzędowych, uniwersałów, manifestów, listów, pamiętników i innych źródeł. Są tu m.in.: Akt Konfederacji Barskiej 29 lutego 1768 r. (w streszczeniu), Traktat konfederatów barskich z chanem Krim Girejem, 16 grudnia 1768 r. w Dankowcach na Wołoszczyźnie, Uniwersał złączonych marszałków małopolskich do oficerów całej Europy 4 lipca 1759 r., List Joachima Potockiego do elektora saskiego Fryderyka Augusta z zaproszeniem na tron, 10 kwietnia 1770 r., Uniwersał o ulgach dla pospólstwa, 3 marca 1770 r., Obrona Częstochowy, wiadomości o rozbiorze (Pamiętniki Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny).