Kult świętych i ideał świętości w średniowieczu

Badania naukowe nad hagiografią średniowiecza swoimi początkami sięgają XVI w. i są tak stare jak sama mediewistyka. Budziły one zrazu zainteresowanie teologów i historyków Kościoła, którzy starali się dociec, ile jest prawdy w legendach opisujących życie świętych. Towarzyszyły temu cele apologetyczne. Chodziło o wykazanie, że to, czego Kościół naucza o świętych, nie jest wymysłem. W XIX w. do historyków Kościoła dołączyli uczeni zajmujący się historią polityczną, zwłaszcza ci, którzy badali dzieje wczesnego średniowiecza. Cechą wspólną obu nurtów badawczych było to, że ich przedmiot zainteresowania ogniskował się wokół faktów jednostkowych. Studiowano relacje hagiografów o wydarzeniach, aby na tej podstawie zrekonstruować koleje życia świętego albo odtworzyć ciąg wypadków politycznych. Chodziło o rozstrzygnięcie, czy zawarte w utworze hagiograficznym informacje są prawdziwe. Ukształtowane w dawnych wiekach pola badawcze i odpowiadająca im metoda pozostały aktualne do naszych czasów, lecz XX w. przyniósł znaczne poszerzenie problematyki. Żywoty świętych, zbiory cudów i tym podobne źródła zaczęły służyć badaniu mentalności ludzi średniowiecza.