Kultura zachowań językowych w internecie

 

Pierwsza na polskim rynku synteza poświęcona poprawności językowej w internecie. Książka w mądry, zabawny i przystępny sposób przedstawia zagadnienia netykiety. Autorka omawia najczęstsze zachowania w komunikacji za pośrednictwem internetu – medium, które zrewolucjonizowało sposób porozumiewania się ludzi. Pokazuje sieć jako dynamiczne środowisko komunikacyjne – i jest przewodnikiem po tym środowisku. 

W internecie nic nie ginie – większość wypowiedzi jest archiwizowana i powszechnie dostępna. Osobiste opinie stają się publicznymi, niekoniecznie za zgodą i wiedzą ich twórców. Strona wizualna przestrzeni wirtualnej jest bardzo istotna, ale podstawowym środkiem porozumiewania się pozostają słowa. Wbrew niektórym prognozom sprzed lat język angielski nie zastąpił w sieci języków narodowych, polszczyzna nadal „trzyma się mocno”, dominuje wśród rodzimych użytkowników internetu, a także stanowi obiekt ich zainteresowania (czego dowodem jest choćby wieloletnia popularność Poradni Językowej PWN). 

Opisowi i przykładom zachowań językowych towarzyszą liczne zalecenia praktyczne i ćwiczenia. Rozważania teoretyczne autorka wyjaśnia na licznych przykładach, których zadaniem jest nie tylko zainteresowanie, lecz także rozbawienie czytelnika. Uwzględniają one specyfikę internetowego medium i przyjęte w nim zwyczaje komunikacyjne, w tym określenie działań uznawanych za stosowne oraz tych budzących wątpliwości i negatywne reakcje użytkowników sieci. 

Książka jest adresowana do szerokiego grona czytelników, nie tylko medio- czy językoznawców. Sięgnie po nią każdy, komu zależy na poprawności, jakości i skuteczności jego internetowych wypowiedzi. Adresatem książki jest więc każdy, kto chce, aby jego wypowiedzi pełniły planowane przez niego funkcje, budowały obraz nadawcy jako osoby kompetentnej i znającej zasady komunikacji językowej w internecie oraz były dopasowane do wybranego gatunku/kanału przekazu i docelowych odbiorców. Książka może również stanowić uzupełnienie listy lektur ćwiczeń i wykładów poświęconych komunikacji językowej w internecie, prowadzonych na kierunkach takich, jak: filologia polska, dziennikarstwo, medioznawstwo, kulturoznawstwo. 

"Przedstawioną do recenzji książkę Aliny Naruszewicz-Duchlińskiej Kultura zachowań językowych w internecie można uznać za niezwykle pożądaną, oczekiwaną na księgarskim rynku w Polsce. Rynku, którego beneficjentami są obecni i przyszli użytkownicy internetu. Adresaci tego opracowania, czyli aktywni lub bierni użytkownicy sieci, otrzymują bardzo rzeczowe kompendium, prowadzące krok po kroku przez różne zawiłości, kłopoty, procesy i zjawiska tego fenomenu komunikacji językowej zapośredniczonej elektronicznie. Pozycja ta może się okazać niezwykle przydatna pracownikom i studentom takich kierunków i dyscyplin, jak: filologia i językoznawstwo (zwłaszcza w zakresie polonistyki), komunikologia, komunikacja społeczna, socjologia, psychologia, medioznawstwo i nowe media, marketing i zarządzanie, a nawet – dyplomacja, prawo; pozycja ta powinna stać się także obowiązkową dla przyszłych i obecnych pracowników urzędów centralnych czy samorządowych (też: dla rzeczników prasowych) oraz wszystkich tych, którzy np. w biznesie – w organizacji, instytucji – zajmują stanowiska na styku instytucja – społeczeństwo, pełniąc rolę informatora np. o ofercie instytucji, organizacji, a także są na „pierwszej linii” kontaktów z klientem, pacjentem, odbiorcą itp. Czytelnicy otrzymują rzetelny przegląd wszystkich aspektów funkcjonowania internetu i w internecie – z punktu widzenia językowej komunikacji międzyludzkiej zapośredniczonej elektronicznie. W dobie dynamicznego rozwoju tego nowego medium recenzowana pozycja wydaje się wręcz niezbędna dla opanowania zwyczajów (n)etykiety, swoistej kultury zachowań (w tym językowych) panujących i rozwijających się w sieci. Oczywiście, rynek księgarski (polski i międzynarodowy) obfituje w wiele różnego rodzaju i różnej jakości „poradników” funkcjonowania w internecie, ale nie są to zazwyczaj (z nielicznymi wyjątkami) publikacje poparte długoletnimi i kompetentnymi badaniami naukowymi w zakresie filologii, językoznawstwa, komunikologii, medioznawstwa – jak to ma miejsce w wypadku recenzowanej książki. Książka ta oparta jest bowiem na solidnych podstawach teoretycznych, naukowych i na solidnym korpusie materiałowym.Autorka zaprezentowała bardzo szerokie horyzonty metodologiczne, poznawcze oraz wysokie kompetencje filologiczne, językoznawcze, np. poprzez znakomite rozeznanie w mechanizmach współczesnego słowotwórstwa polskiego, leksykologii, fleksji, składni, ortografii. Publikacja powstała na styku kilku nurtów prac naukowych, stanowiąc ich swoisty zwornik. Opracowanie A. Naruszewicz-Duchlińskiej jest dobrze osadzone we współczesnej refleksji naukowej, humanistycznej, stanowiąc jednocześnie nowe spojrzenie na te zagadnienia, czy też można by tu dodać: spojrzenie wzbogacone o dane korpusowe (czyli bardzo bogaty materiał egzemplifikacyjny, pochodzący z wielu źródeł ekscerpcji internetowej).  Autorka daje czytelnikom do ręki wartościowe kompendium wiedzy na temat dzisiejszych zjawisk komunikacyjnych zachodzących w internecie, zwracając szczególną uwagę na ich kulturę językową, komunikacyjną. Niezbywalną wartością recenzowanej pracy jest jej aktualność materiałowa, jak i doskonałe osadzenie w teorii językoznawczej, komunikacyjnej. Ten wykład teoretyczny jest w książce A. Naruszewicz-Duchlińskiej przeplatany informacjami o praktycznej stronie zachowań komunikacyjnych i językowych w internecie – informacjami noszącymi znamiona podawanych z pierwszej ręki, tj. prezentowanych po analizie ogromnego materiału językowego wyekscerpowanego z sieci.Szeroka perspektywa teoretyczna otwiera przed czytelnikiem możliwość zapoznania się z aktualnym stanem wiedzy o międzyludzkiej komunikacji internetowej, jej zwyczajach, wyzwaniach, ograniczeniach; jest ich dobrym streszczeniem, a jednocześnie zachęceniem (poprzez dobrą Bibliografię i Netografię) do zapoznania się z oryginalną myślą przywołanych badaczy. W tym można upatrywać kolejnej zalety recenzowanej książki – rzetelnego przeglądu aktualnego światowego stanu badań w badanym zakresie. Recenzowana praca ma zatem istotny walor poznawczy dla nauki, dla polskiej refleksji naukowej w zakresie badania internetu jako nowego środowiska językowej komunikacji międzyludzkiej i – co bardzo istotne – kultury tych językowo-komunikacyjnych zachowań: netykiety. Stwierdzenia takie niosą ze sobą daleko idące implikacje praktyczne w zakresie ludzkiego funkcjonowania w internecie, zwracają uwagę na (samo)świadomość: społeczną, obywatelską, językową, co ma też istotne konsekwencje nie tylko na płaszczyźnie ogólnohumanistycznej, ale także i gospodarczo-ekonomiczno-politycznej. […]"

Dr hab. Michał Szczyszek , Instytut Filologii Polskiej UAM, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu