Nadzieja i zagłada : Ignacy Schwarzbart - żydowski przedstawiciel w Radzie Narodowej RP (1940-1945)

Ignacy Schwarzbart, przywódca syjonistyczny i poseł na Sejm z Krakowa, pełnił podczas wojny rolę żydowskiego przedsta­wiciela w Radzie Narodowej przy polskim rządzie na uchodźstwie. W pierwszych latach wojny Rada stała się forum ożywionej dyskusji na temat niedawnej przeszłości i pożądanej przyszłości stosunków polsko-żydowskich. Schwarzbart wierzył, że wspólna walka i wo­jenne doświadczenia zbliżą polskich i żydowskich obywateli Rzecz­pospolitej oraz przyczynią się do radykalnej poprawy położenia Ży­dów. Jednak przywódcy polscy i żydowscy przeważnie różnili się w ocenie polityki polskiej w kwestii żydowskiej. Wiadomości, które nadchodziły z kraju, o stosunkach polsko-żydowskich pod okupacją niemiecką i radziecką, rozmijały się z oczekiwaniami Schwarzbarta. Na uchodźstwie dochodziło do spięć na tle stosunków w wojsku polskim i rozdziału pomocy, które przybrały dramatyczny wymiar przy formowaniu armii Andersa.

W 1942 r. do Londynu nadeszły wieści o masowej ekstermina­cji Żydów. Starania Schwarzbarta i innych żydowskich przywódców, by rząd polski i alianci podjęli kroki odpowiadające skali dramatu, przynosiły rezultaty niewspółmierne do potrzeb i oczekiwań. W po­czuciu bezsilności i osamotnienia potęgował się żal do polskiego rządu i społeczeństwa.

Książka przedstawia działalność Schwarzbarta na tle polityki rządów Sikorskiego i Mikołajczyka, stanowisk polskich stronnictw politycznych w Londynie i podziemia w kraju, kontaktów rządu z or­ganizacjami żydowskimi. Podaje nowe ustalenia na temat przeka­zania na Zachód wieści o Zagładzie i przesyłania do kraju pieniędzy oraz informacji dla podziemia żydowskiego. Omawia reakcje na Za­gładę żydowskich i polskich polityków na obczyźnie, bezskuteczne zabiegi o odwet na Niemcach, trudności w spowodowaniu wydania apelu do Polaków o udzielanie pomocy Żydom, zawikłaną historię przekazów pieniężnych.