Pogrążeni i ocaleni

I sommersi e i salvati (Pogrążeni i ocaleni), słowa stanowiące tytuł zbioru szkiców Primo Leviego o życiu w nazistowskich obozach załady, pochodzą z Boskiej komedii Dantego: "i sommersi" to "strąceni na dno", "i salvati" to "zbawieni". Primo Levi potraktował je przenośnie, stosując do rzeczywistości lagra. Ta para przeciwieństw okazywała się w obozie najważniejsza: decydowała o życiu lub śmierci. Ponieważ codzienna walka o przeżycie toczyła się nieustannie, nowo przybyli dzielili się spontanicznie na tych, co zaczynają "pogrążać się", i na tych, co być może zdołają "ocaleć". Jak wyglądał układ hierarchii w obozie i jakie techniki stosowano, by unicestwić człowieka? Jak układały się stosunki między prześladowcami a prześladowanymi? Kim byli osobnicy zaludniający "szarą strefę" kolaboracji? Jak człowiek stawał się potworem? Czy przebywający w obozie mogli zrozumieć logikę mechanizmu zagłady? Czy bunt był możliwy? Jak funkcjonuje pamięć w sytuacji skrajnych doświadczeń? To pytania, na które Primo Levi szuka odpowiedzi. Pogrążeni i zbawieni to swego rodzaju "testament intelektualny" autora.