Prawo administracyjne

Spis treści: Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Część pierwsza ZAGADNIENIA OGÓLNE Rozdział I. CECHY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 1. Określenie prawa administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 2. Podział norm prawa administracyjnego . . . . . . . . . . . 26 2.1. Prawo ustrojowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2.2. Prawo materialne . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.3. Prawo procesowe (formalne) . . . . . . 28 3. Proces europeizacji prawa administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Rozdział II. ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO . . . . . . 31 1. Pojęcie źródeł prawa . . . . . . . . . . . . 31 2. Źródła prawa unijnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.1. Podział prawa unijnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.2. Prawo pierwotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.2.1. Traktaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.2.2. Zasady ogólne prawa unijnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 2.2.2.1. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego . . . . . . . 34 2.2.2.2. Zasada bezpośredniego skutku prawa unijnego . . . . . . . . 35 2.2.2.3. Zasada równego traktowania (niedyskryminacji) . . . . . . . . 36 2.2.2.4. Zasada proporcjonalności (współmierności) . . . . . . 36 2.2.2.5. Zasada subsydiarności . . . . . . . . . . . . . 37 2.3. Prawo wtórne (pochodne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 2.3.1. Prawo wiążące . . . . . . . . . . . . . 37 6 Spis treści 2.3.1.1. Rozporządzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 2.3.1.2. Dyrektywy . . . . . . . . . . . . . . 38 2.3.1.3. Decyzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 2.3.2. Prawo niewiążące (soft law) . . . . . . . . . . 38 3. Źródła prawa krajowego . . . . . . . . . . . . . . 39 3.1. Podział źródeł . . . . . . . . 39 3.2. Źródła powszechnie obowiązującego prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.2.1. Konstytucja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.2.2. Ustawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.2.3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.2.4. Rozporządzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 3.2.5. Rozporządzenia z mocą ustawy . . . . . . . . . . . . . . . 43 3.2.6. Akty prawa miejscowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 3.2.6.1. Klasyfikacja aktów prawa miejscowego . . . . . . . . . . . . . 43 3.2.6.2. Akty prawa miejscowego wojewody i organów niezespolonej administracji rządowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3.2.6.3. Akty prawa miejscowego sejmiku województwa . . . . . . . . . . 45 3.2.6.4. Prawo miejscowe powiatu i gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 3.2.6.5. Prawo zaskarżenia aktów prawa miejscowego . . . . . . . . . . . 47 3.3. Wewnętrzne źródła prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 4. Ogłaszanie aktów normatywnych . . . . . . . 49 5. Nieformalne źródła prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Rozdział III. PODSTAWOWE POJĘCIA TEORETYCZNE W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM . . . . . . . . . . . 55 1. Pojęcie i rodzaje organów administracji . . . . . . . . . . 55 2. Właściwość organu administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 3. Nadzór, kontrola, kierownictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.1. Pojęcie i cechy kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.2. Rodzaje kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3.3. Podmioty sprawujące kontrolę administracji publicznej . . . . . . . . . . . . . . 62 3.3.1. Kontrola sprawowana przez organy państwowe . . . . . . . . . . . . . . . 62 3.3.2. Sądowa kontrola administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.3.2.1. Sądy administracyjne . . . . . . . 66 3.3.2.2. Sądy powszechne i szczególne . . . . . . . . . . . . 68 3.3.2.3. Trybunał Konstytucyjny . . . . . . . . 69 3.3.2.4. Trybunał Stanu . . . . . . . . . . . . . 70 3.3.3. Kontrola wewnątrzadministracyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 3.3.4. Kontrola społeczna . . . . . . . . . . . . . 71 3.4. Pojęcie i cechy nadzoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 3.5. Kierownictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 4. Zadania publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Spis treści 7 Rozdział IV. STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY . . . . . . . . 75 1. Pojęcie stosunku administracyjnoprawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 2. Cechy stosunku administracyjnoprawnego . . . . . . . . 76 3. Elementy stosunku administracyjnoprawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 4. Sposoby nawiązania stosunku administracyjnoprawnego . . . . . . . . . . . . . . . . 78 5. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych . . . . . . . . . 78 Rozdział V. OKREŚLENIE ADMINISTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 1. Pojęcie administracji w doktrynie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 2. Płaszczyzny i sfery działania administracji . . . . . . . . 84 3. Modele administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 4. Cechy administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 5. Proces prywatyzacji zadań administracji publicznej . . . . . . . . . 87 Rozdział VI. PODSTAWOWE ZASADY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI . . . . . 92 1. Funkcje zasad prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 2. Zasada praworządności i legalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3. Zasada demokratyzmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 4. Zasada centralizacji i decentralizacji administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 5. Zasada subsydiarności (pomocniczości) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 6. Zasada proporcjonalności (współmierności) . . . . . . 99 7. Zasada udziału obywateli w administrowaniu . . . . . . . 100 8. Zasada jawności działań administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 9. Zasada kompetencyjności . . . . . . . 101 10. Zasada efektywności i skuteczności działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 11. Zasada współdziałania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 12. Inne zasady działania administracji . . . . 105 Rozdział VII. PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI . . . . . 107 1. Pojęcie prawnych form i metod działania administracji . . . . . . . 107 2. Klasyfikacja prawnych form działania administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 3. Stanowienie aktu normatywnego administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 4. Wydawanie aktów administracyjnych . . . . . . . . . . . . . 113 4.1. Pojęcie aktu administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 4.2. Klasyfikacja aktów administracyjnych . . . . . . . 114 4.3. Decyzja administracyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 4.4. Ważność aktu administracyjnego . . . . . . . 125 5. Porozumienie administracyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 6. Umowa cywilnoprawna . . . . . . 131 7. Partnerstwo publiczno-prywatne . . . . . . . . . . . . . . . . 132 8. Ugoda administracyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 9. Czynności faktyczne administracji . . . . . . . . . 136 9.1. Cechy czynności faktycznych . . . . . . . . . . . 136 8 Spis treści 9.2. Działalność społeczno-organizatorska administracji . . . . . . . . . . . . . . . . 136 9.3. Czynności materialno-techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 10. „Swoiste” prawne formy działania administracji . . . . . . 139 Część druga ZAGADNIENIA USTROJOWE Rozdział VIII. PODZIAŁY TERYTORIALNE PAŃSTWA . . . . . . . . 143 1. Pojęcie podziału terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . 143 2. Czynniki kształtujące podział terytorialny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 3. Klasyfikacja podziałów terytorialnych . . . . . . . . 144 3.1. Podział zasadniczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 3.2. Podział pomocniczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 3.3. Podział specjalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 4. Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych . . . 148 5. Strefy specjalne . . . . . . . . . . . 150 5.1. Pojęcie strefy specjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 5.2. Podział stref specjalnych . . . . . . . . . . . 151 5.3. Strefy związane z ochroną granicy państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 5.4. Strefy służące ochronie środowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 5.5. Strefy związane z ochroną byłych obozów zagłady . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 5.6. Strefy ekonomiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 5.7. „Swoiste” strefy specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Rozdział IX. ADMINISTRACJA CENTRALNA . . . . . . . . 158 1. Podział administracji centralnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej . . . . . . . . 161 3. Naczelne organy administracji rządowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 3.1. Rada Ministrów . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 3.2. Prezes Rady Ministrów . . . . . . . 166 3.3. Ministrowie kierujący działami administracji rządowej . . . . . . . 168 4. Centralne organy (urzędy) administracji państwowej . . . . . . . . 170 4.1. Centralne urzędy (organy) administracji rządowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 4.1.1. Tworzenie urzędów (organów) centralnych . . . . . . . . 170 4.1.2. Cechy i rodzaje centralnych urzędów (organów) administracji rządowej . 171 4.2. Inne centralne organy administracji państwowej . . . . . . . 174 Rozdział X. TERENOWA ADMINISTRACJA RZĄDOWA . . . . . . . 175 1. Podmioty wykonujące zadania administracji rządowej w województwie . . . . . . . . 175 2. Wojewoda . . . . . . . 176 2.1. Powoływanie wojewody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 2.2. Funkcje wojewody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 2.3. Postępowanie kontrolne wojewody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Spis treści 9 2.4. Kierownictwo i nadzór nad działalnością wojewody . . . . . . . . 183 3. Administracja zespolona w województwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 4. Administracja zespolona w powiecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 5. Niezespolona administracja rządowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Rozdział XI. SAMORZĄD TERYTORIALNY . . . . . . . . . 190 1. Teorie samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . 190 2. Europejska Karta Samorządu Lokalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 3. Pojęcie samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 4. Zadania samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . 195 4.1. Zadania gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 4.1.1. Zasada domniemania właściwości gminy . . . . . . . . . . . 195 4.1.2. Zasada subsydiarności . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 4.1.3. Zakres zadań gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 4.1.3.1. Zadania własne . 196 4.1.3.2. Zadania zlecone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 4.1.4. Gminy o specjalnym statusie . . . . 198 4.1.4.1. Gminy uzdrowiskowe . . . . . . . . . . . 198 4.1.4.2. Gmina warszawska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 4.2. Zadania powiatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 4.2.1. Zakres zadań własnych powiatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 4.2.2. Zadania z zakresu administracji rządowej . . . . . . . 202 4.3. Zadania samorządu województwa . . . . . . . . 203 4.3.1. Charakter zadań własnych . . . . . . . 203 4.3.2. Zadania z zakresu administracji rządowej . . . . . . . 204 5. Władze jednostek samorządu terytorialnego . . . . . . 204 5.1. Forma bezpośrednia udziału mieszkańców . . . . 205 5.1.1. Wybory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 5.1.2. Referendum lokalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 5.1.3. Konsultacje z mieszkańcami . . . . . . . . . 208 5.2. Organy jednostek samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . 209 5.2.1. Organy gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 5.2.1.1. Rada gminy – organ uchwałodawczy i kontrolny . . . . . . . . . 209 5.2.1.2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) – organ wykonawczy . . . . 211 5.2.2. Organy powiatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 5.2.2.1. Rada powiatu – organ uchwałodawczy i kontrolny . . . . . . . . 214 5.2.2.2. Zarząd powiatu – organ wykonawczy . . . . . . . . . . . . . . . . 215 5.2.3. Organy samorządu województwa . . . . . . 218 5.2.3.1. Sejmik województwa – organ uchwałodawczy i kontrolny . . . . 218 5.2.3.2. Zarząd województwa – organ wykonawczy . . . . . . . . 218 6. Jednostki pomocnicze i organizacyjne samorządu terytorialnego . . . . . . . . . . . 221 7. Mienie i finanse jednostek samorządu terytorialnego . . . . . . . 223 8. Nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego . . . . . . . 225 8.1. Uprawnienia Prezesa Rady Ministrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 10 Spis treści 8.2. Uprawnienia wojewody . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 8.3. Uprawnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 8.4. Uprawnienia o charakterze nadzorczym Sejmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 9. Uprawnienia samorządowego kolegium odwoławczego . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 Rozdział XII. PODMIOTY ADMINISTRUJĄCE . . . . . . . 231 1. Samorząd zawodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 2. Samorząd gospodarczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 3. Zakłady administracyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 4. Fundacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 5. Organizacje społeczne i wolontariat . . . . . . . 236 Rozdział XIII. PRACOWNICY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ . . . . . . 238 1. Pojęcie służby publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 2. Pojęcie pracownika administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 3. Korpus służby cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 4. Pracownicy samorządowi . . . . . . 244 5. Inne grupy pracowników administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 5.1. Urzędnicy państwowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 5.2. Pracownicy administracyjni sądów i prokuratur . . . . . . . . . . . . . . . . 248 5.3. Służba zagraniczna . . . . . . 249 6. Obowiązki pracowników administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 6.1. Europejski Kodeks Dobrej Administracji . . . . . . . . . . 250 6.2. Obowiązki ustawowe pracowników administracji publicznej . . . . . . . . 252 6.2.1. Obowiązki członka korpusu służby cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 6.2.2. Obowiązki pracownika samorządowego . . . . . . . . 253 Część trzecia WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWA MATERIALNEGO Rozdział XIV. ADMINISTRACYJNOPRAWNA SYTUACJA OSÓB FIZYCZNYCH . . . 259 1. Ewidencja ludności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 2. Sporządzanie aktów stanu cywilnego . . . . . . . . . . 263 2.1. Kierownik urzędu stanu cywilnego . . . . . . . . . . . 263 2.2. Akta stanu cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 2.3. Pojęcie stanu cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 2.4. Zasady prowadzenia ksiąg stanu cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 2.5. Zasady rejestracji stanu cywilnego . . . . . . . . 266 2.6. Sporządzenie aktu urodzenia . . . . 267 2.6.1. Obowiązek zgłoszenia urodzenia dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . 267 2.6.2. Dane wpisywane do aktu urodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 2.6.3. Rejestracja imienia dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 2.7. Rejestracja małżeństw . . . . . . . 271 Spis treści 11 2.7.1. Formy zawarcia małżeństwa . . . . . . . . . . . . . 272 2.7.1.1. Świecka forma zawarcia małżeństwa . . . . . 272 2.7.1.2. Zawarcie małżeństwa przed osobą duchowną . . . . . . . . . . . 273 2.7.2. Sporządzenie aktu małżeństwa . . . . . . . . . . . . . . 274 2.8. Rejestracja zgonów . . . . . . . . . . . . . . 276 3. Zmiana imienia i nazwiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 4. Dowody osobiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 5. Dokumenty paszportowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 6. Ochrona danych osobowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 Rozdział XV. OBYWATELSTWO POLSKIE . . . . . . . . 289 1. Pojęcie obywatelstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 2. Formy nabycia obywatelstwa polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 3. Repatriacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 4. Utrata obywatelstwa polskiego . . . . . . . . 296 Rozdział XVI. STATUS PRAWNY CUDZOZIEMCÓW NA TERYTORIUM RP . . . . . . 298 1. Pojęcie i kategorie cudzoziemców . . . . . . . . . . . . . . 298 2. Warunki przekroczenia granicy RP . . . . . . 299 3. Pojęcie i rodzaje wiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 4. Pobyt cudzoziemców . . . . . . 302 5. Kontrola legalności pobytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 6. Wydalanie cudzoziemców . . . . . . . . . . . . . . . . 304 7. Formy ochrony cudzoziemców . . . . . . . . . . . . . 306 7.1. Nadanie statusu uchodźcy . . . . . . . . . . . . . . . . 307 7.2. Ochrona uzupełniająca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 7.3. Udzielenie azylu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 7.4. Pobyt tolerowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 7.5. Ochrona czasowa . . . . . . . . . . . . . . . . 312 8. Karta Polaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 9. Cudzoziemcy – obywatele Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 Rozdział XVII. MNIEJSZOŚCI NARODOWE I ETNICZNE ORAZ FORMY ZRZESZANIA SIĘ OBYWATELI . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 1. Mniejszości narodowe i etniczne . . . . . . . . . . . . . . . 317 2. Stowarzyszenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 2.1. Pojęcie i cechy stowarzyszenia . . . . . . . 319 2.2. Rodzaje stowarzyszeń . . . . . . . . 319 2.2.1. Stowarzyszenia tzw. rejestrowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 2.2.2. Stowarzyszenia zwykłe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 2.3. Nadzór nad stowarzyszeniami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 3. Zgromadzenia . . . . . . . . . . 323 3.1. Prawo wolności organizowania zgromadzeń . . . . . . . . 323 12 Spis treści 3.2. Pojęcie zgromadzenia i zgromadzenia publicznego . . . . . . . . 324 3.3. Obowiązki organizatora zgromadzenia publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . 324 3.4. Zakaz odbycia zgromadzenia publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 3.5. Uprawnienia i obowiązki organu gminy . . . . . . . . . . . . . 327 4. Partie polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 5. Wykonywanie wolnych zawodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 Rozdział XVIII. KORZYSTANIE Z RZECZY I ŚWIADCZEŃ PUBLICZNYCH . . . . . . 330 1. Drogi publiczne . . . . . . . . . . . . . . 330 2. Transport kolejowy . . . . . . . . . 335 3. Sposoby korzystania z wód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 4. Korzystanie z ofiarności publicznej . . . . . . 339 5. Korzystanie z pomocy społecznej . . . . . . . . . . . . . . 341 5.1. Pojęcie i cel pomocy społecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 5.2. Świadczenia pomocy społecznej . . . . . 342 5.3. Realizacja zadań pomocy społecznej . . . . . . . . . . . . . 343 5.4. Pomoc osobom niepełnosprawnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 6. Korzystanie z zakładów publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 6.1. Oświata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 6.1.1. Typy szkół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 6.1.2. Wychowanie przedszkolne i obowiązek przedszkolny . . . . . . . . 349 6.1.3. Obowiązek szkolny i obowiązek nauki . . . . . . . 350 7. Szkolnictwo wyższe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 8. Biblioteki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 9. Muzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 10. Zabytki . . . . . . . . . . . . . . 356 Rozdział XIX. OCHRONA ŚRODOWISKA . . . . . . . . . . . . 359 1. Pojęcie i podstawowe zasady ochrony środowiska . . . . . . . 359 2. Odpady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 3. Formy ochrony przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 Rozdział XX. BEZPIECZEŃSTWO I PORZĄDEK PUBLICZNY ORAZ ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 1. Pojęcie bezpieczeństwa i porządku publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 2. System organów w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego . . . . . . . . 369 2.1. Formacje umundurowane administracji rządowej . . . . . . . . 369 2.1.1. Policja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 2.1.2. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu . . . . . . . . 371 2.1.3. Biuro Ochrony Rządu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 2.1.4. Straż Graniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 2.1.5. Państwowa Straż Pożarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374 2.1.6. Służba Celna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 Spis treści 13 2.2. Formacje samorządowe . . . . . 378 2.3. Organizacje społeczne . . . . . . . . 380 2.4. Podmioty prywatne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 2.4.1. Ochrona osób i mienia . . . . . . . . . . . . . . 382 2.4.2. Służby porządkowe organizatora imprezy masowej . . . . . . . . . . . . . 384 3. Ochrona informacji niejawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 4. Stany nadzwyczajne . . . . . . . . . . . . . . 390 5. Zarządzanie kryzysowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 Rozdział XXI. BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 1. Pojęcie bezpieczeństwa narodowego . . . . . . . 396 2. Strategia bezpieczeństwa narodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 3. Siły Zbrojne RP . . . . . . . . . . 399 3.1. Rodzaje i zadania Sił Zbrojnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 3.2. Żandarmeria Wojskowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400 3.3. Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego . . . . . . . 400 4. Organy właściwe w sprawach obrony narodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 4.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej . . . . . . . 402 4.2. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego . . . . . . . . . 402 4.3. Minister Obrony Narodowej . . . . . . . 403 4.4. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . 404 5. Powszechny obowiązek obrony narodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404 6. Administrowanie rezerwami osobowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 6.1. Rejestracja i kwalifikacja wojskowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 6.2. Określanie zdolności do służby wojskowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 6.3. Ewidencja wojskowa . . . . . . . . . . . . . . 407 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . 409 Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 Stan prawny na 1 października 2010 roku. Podręcznik stanowi podstawowe i aktualne źródło wiedzy o prawie administracyjnym i systemie podmiotów administracji publicznej. W celu zrozumienia tej obszernej problematyki treść została podzielona na trzy części, które uwzględniają zagadnienia ogólne i podstawową siatkę pojęciową tego prawa, zagadnienia ustrojowe ukazujące administrację centralną i terenową oraz wybrane zagadnienia prawa materialnego administracyjnego. W książce znajdują się odesłania do literatury przedmiotu oraz aktualnego orzecznictwa sądowego, co ułatwia zainteresowanym poszerzenie swej wiedzy. Rozbudowany spis treści daje przejrzysty i logiczny obraz prezentowanego wykładu w ramach poszczególnych rozdziałów. Podręcznik przeznaczony jest głównie dla studentów studiów prawniczych i administracyjnych, a ponadto dla wszystkich zainteresowanych funkcjonowaniem administracji publicznej. W celu ułatwienia nauki wprowadzono pogrubienia podkreślające ważne partie materiału, piktogramy ułatwiające odnalezienie istotnych fragmentów nie tylko tuż przed egzaminem oraz numery boczne umożliwiające szybkie odnalezienie w tekście książki pojęć z indeksu.