We współczesnej psychologii historyczno-kulturowej dzieła literackie idokumenty historyczne stanowią ważne źródło informacji na temat przeżyć psychicznych ich autorów iludzi minionej epoki. Był to problem szczególnie istotny także dla przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. Obok teorii czynności iwytworów Kazimierza Twardowskiego, znaczącą rolę odegrała teoria kratyzmu Władysława Witwickiego, wświetle której przeprowadzono pierwszą wdziejach psychologii polskiej psychologiczną analizę platońskich Dialogów inowotestamentowych ewangelii. Czy wskazany prawie sto lat temu kierunek poszukiwań był właściwy iczy wnosi on obecnie coś istotnego do psychologicznych badań nad dokumentami historycznymi, odpowiada wpewnym stopniu niniejsza monografia (ze Wstępu). Podstawą badania Autor czyni teksty pisane antycznego Izraela (Stary Testament) ichrześcijaństwa Iw. n.e. (Nowy Testament) oraz teksty arabskie zokresu narodzin islamu VII w. (Koran). Wnioskowania zaś ozmiennych psychologicznych dokonuje na podstawie wskaźników językowych izmian obecnych wanalizowanych tekstach. Niezwykle ciekawe badania psycholingwistyczne utwierdziły Autora, iż dążenia kratyczne jak też sposób ich zaspokajania, zmieniają się historycznie izależą od stopnia rozwoju izorganizowania społeczeństwa (zrecenzji prof. Jadwigi Muszyńskiej).