Utwory okolicznościowe. Część I i II. Marcin Paszkowski

Niniejsza edycja zawiera piętnaście utworów okolicznościowych dotyczących wydarzeń z pierwszych trzech dekad XVII w., zarówno publicznych, jak i prywatnych. Walk z Tatarami i Turkami dotyczą: Ukraina od Tatar utrapiona (1608), Minerwa... z ligi chrześcijańskiej zebrana (1609), Podole utrapione z państwy przyległemi (1618), Posiłek Bellony słowieńskiej na odpór nieprzyjaciołom Krzyża świętego (1620), Rozmowa Kozaka zaporoskiego z perskim gońcem (1617); klęskę cecorską upamiętniają Bitwy znamienite tymi czasy... z nieprzyjacioły Krzyża świętego (1620), a wyprawę chocimską przedstawia Chorągiew sauromatska w Wołoszech (1621). W Wykładzie bogiń słowieńskich (1608) autor wzywał do porokoszowej zgody, Posiłkiem Bellony sauromackiej szlachetnie urodzonemu rycerstwu Dymitra Iwanowicza (1608) zachęcał do udziału w drugiej dymitriadzie, Opisanie wzięcia Smoleńska (1611) opiewa ostatni szturm na twierdzę, a Wizerunk wiecznej sławy Sauromatów starych (1613) afirmuje etos szlachecki. Z kolei Smutne Kameny (1615), Treny żegnające Krystynę Sapieżynę (1616) oraz cykl ku czci Stanisława Ziarskiego (ok. 1612) upamiętniają zmarłych, z którymi pisarz był związany. Natomiast Kolęda, Nowe Lato i Szczodry Dzień (1610) to cykl nawiązujący do zwyczaju składania życzeń noworocznych. Marcin Paszkowski (zm. Po 1621), poeta okolicznościowy, publicysta i tłumacz, ogłaszający swe utwory w latach 1608–1621. Współtworzył polską wersję Kroniki Sarmacyjej europskiej Aleksandra Gwagnina, opracował przewodnik po imperium osmańskim: Dzieje tureckie. Uprawiał twórczość agitacyjną o wydźwięku antytureckim i antymoskiewskim, opiewał czyny militarne rodaków, układał utwory funeralne. Wywodził się ze średniozamożnej szlachty małopolskiej. Jako weteran wojen w Inflantach i sługa na Wawelu ofiarował pióro regalistom, krzewił też idee kontrreformacyjne.