Recenzja książki Stanisław Bareja. Jego czasy i filmy

Książka Doroty Skotarczak o świetnym reżyserze kultowych dzisiaj filmów i seriali Stanisławie Barei wydana została przez wydawnictwo uniwersyteckie. Jej układ i częściowo język (oraz tytuły naukowe autorki 😊) dają nam do zrozumienia, że być może jest to opracowanie naukowe. Jednocześnie czytając tekst napisany z literackim nerwem oraz pięknym językiem czujemy, że autorce bliżej do reportażu niż precyzyjnych, naukowych (i często nudnawych) opracowań.

Jest ciekawie, ale przede wszystkim można wreszcie ułożyć sobie w głowie jak to było z tymi filmami Barei, co spowodowało, że powstawały w takim kształcie, kim właściwie był ten nietuzinkowy człowiek i niedoceniany przez współczesnych reżyser. Książka ma rys naukowy, więc przepełniona jest szczegółami powstawania kolejnych filmów, kalendarium, długimi listami wykonawców. Jednak autorka ma talent umieszczania tego tak logicznie w opowieści, że nie jesteśmy znużeni. Każdy z rozdziałów jest dokładnie umiejscowiony w kontekście historycznym. Autorka kilkoma zdaniami przenosi nas w inny czas i potrafi go tak zgrabnie przybliżyć, że wszystkie wydarzenia stają się dla nas czytelne i zrozumiałe. Nawet jeśli czytelnik nie miał możliwości przeżywania tamtych okoliczności osobiście.

Nie jest to książka nastawiona na licytowanie się anegdotami, ale właściwie cała jest jedną wielką anegdotą o czasach PRL, a to ze względu na wspomniany, lekki styl autorki.

Dla mnie interesujące były opisy długich spotkań kolaudacyjnych, czyli posiedzeń komisji dopuszczających dany obraz do rozpowszechniania. Niby już o tym czytaliśmy we wspomnieniach różnych artystów. Że było ciężko, nieprzyjemnie, że decyzje podejmowali często ludzie kompletnie nierozumiejący procesu tworzenia i kierujący się jedynie strachem przed utratą swoich prerogatyw. Podobnie interesująco jest opisane przez Dorotę Skotarczak środowisko krytyków. Autorka dużo cytuje fragmentów recenzji, miażdżących produkcje, które dziś oglądamy z wielką przyjemnością.

Zresztą ten rozdźwięk pomiędzy odbiorem filmów Barei przez widownię a krytykę jest lejtmotywem całej jego twórczości oraz życia.

Uderzające jest, jak pomimo tych wszystkich perturbacji Stanisław Bareja pozostał człowiekiem pogodnym, ciepłym i lubiącym ludzi.

Książkę otrzymałam z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.