Recenzja książki Moc truchleje

Brawurowo opowiedziana historia prostaczka zatrudnionego w Stoczni Gdańskiej, niejakiego Ufnala, który najpierw donosi na kolegów a potem uświadamia się i bierze czynny udział w historycznym strajku w sierpniu 1980r. Już pierwsze zdania książki śmieszą, oto mówi bohater o sobie: „Nie mogę narzekać. Zbudowany jestem w wysokim stopniu topornie, jako narzędzie pracy jestem wydajny i mam szerokie zastosowanie.” Ta mieszanka prostego języka z nowomową komunistyczną jest wielkim atutem książki.

Ufnal przybył do Stoczni Gdańskiej ze wsi, gdzie żył w strasznej nędzy: „W poprzedniej specjalności rolniczo-hodowlanej jako osoba pozbawiona partyjności padałem ofiarą nieludzkich stosunków i wyzysku ze strony tłumiciela i dławiciela księgowego, przynależnego z prezesem do kliki zmownej, który do tego drastycznie obchodził się z moją żoną, tak że aż musiała zemrzeć, żeby się od niej odczepił.” A i w Gdańsku żyje w strasznych warunkach w barakowozie z rodzicami i małymi dziećmi. Charakterystyczna jest scena, gdy koledzy z pracy przychodzą obić mu mordę za złe zachowanie, zobaczywszy jego nędzę odstępują od mordobicia.

Taki to człowiek zostaje konfidentem bezpieki: łatwo go kupić, gotowy jest donosić za kubik drewna, który da ciepło jego rodzinie. Zresztą tak jest zagubiony w nowym środowisku, że nie wie, co dobre a co złe. Ale z czasem, gdy dochodzi do strajku sierpniowego, Ufnal zmienia się, staje się świadomym człowiekiem. Znakomicie uchwycił Głowacki moment kiedy to zwykli robotnicy stają się prawdziwymi bohaterami. Jak pisał Gałczyński: 'Gdy wieje wiatr historii, ludziom jak pięknym ptakom rosną skrzydła, natomiast trzęsą się portki pętakom.' Tym ludziom urosły wtedy skrzydła, pięknie opisuje Głowacki ten wyjątkowy, romantyczny czas sierpniowy, ważny moment w naszej historii.

Smutne, że obecna polityka historyczna marginalizuje, wręcz opluwa ten czas: liczy się tylko odzyskanie niepodległości, żołnierze wyklęci i Powstanie Warszawskie; czasy pierwszej Solidarność mają być wymazane z powszechnej świadomości. Ale na szczęście jest jeszcze pamięć ludzka, są świadectwa, jak książka Głowackiego.

Książka jest mało znana, może dlatego, że opowiada o strajku sierpniowym, obecnie jak się rzekło marginalizowanym, a całkiem możliwe, że to najlepsza rzecz Głowackiego.