ALBO albo 4/2004. Psyche i techne. Homo XXI, heros, cyberkultura

Sprzeczności między wartościami materialnymi a duchowymi są zbyt duże, aby można je było pogodzić raz na zawsze. Zeszyt "Obłęd i geniusz" włącza się do dyskusji nad sprzecznościami natury i życia, materii i ducha. Niektórym wydaje się, że gdyby światem rządził rozum, prawo i pieniądze, wszystko byłoby unormowane. Ale to tylko ludzka fantazja, iluzja ideału, surrealizm. W świecie sztuki przystoi się pięknie mylić, a nawet wypada pofantazjować. W życiu te fantazje trzeba jakoś zakorzenić w faktach, także faktach psychologicznych i kulturowych. A pieniądz nie zrozumie ludzkiej duszy, która z tęknoty za pięknem ignoruje niekiedy świat materialny. Dziś nie rozumiemy, co to jest obłęd, a jest go coraz więcej, niemal każdy ma jakiegoś (przepraszam za wyrażenie) "fioła". Gdyby ekstrapolować statystykę narkomanii i alkoholizmu, bulimi i anoreksji, depresji, ofiar mobbingu, pedofilii, samobójstw i uzależnień komputerowych, nasza cywilizacja w niedalekiej przyszłości znajdzie się za murami szpitala psychiatrycznego. Chyba, że zmieni sią cała dotychczasowa diagnostyka (homoseksualizm już przestał być zaburzeniem). Szaleństwo jest "przywilejem" czasów dobrobytu (vide starożytny Rzym). Psychologom i psychiatrom znany jest takt, że w czasie wojny maleje ilość cierpiących na nerwicę. Można to tłumaczyć zdolnością przystosowania człowieka do trudnych warunków, ale przykład ten ostrzega też, że korzystniejsze warunki życia nie przekładają się bezpośrednio na lepsze funkcjonowanie człowieka. Niekoniecznie jest on zdrowszy i bogatszy psychicznie często słabną lub zanikają w nim uczucia społeczne, solidarność i odpowiedzialność za przyszłe pokolenia. Na zakończenie tego krótkiego słowa mała metafora. W Polsce (jak i na świecie) doświadczamy silnego konfliktu między e-ludźmi (od słowa ekonomia), którzy nie chcą oddać innym części swej fortuny, ani odrobiny serca za darmo, a c-ludźmi (od łacińskiego słowa cultura, co oznacza uprawę, kultywowanie), którzy uznają ciągłość tradycji, prawo wspólnoty i dostrzegają duchowe bogactwo jednostki oraz ponadczasową wartość kultury, oddają dla niej część siebie i część dóbr, którymi dysponują. Wierzymy w równe prawo do życia i e-, i c-ludzi. Były w historii nieudane próby wyhodowania wyższej rasy. Czy e-ludzie wyprą c-ludzi z naszego globu? Nie dajmy się zwariować. Nie wszyscy chcą być kosmitami.