Ciemność

Ciemność to ostatnia, pisana aż do ostatnich dni życia, książka Stanisława Weremczuka, oparta na wspomnieniach Autora z czasów okupacji. Jak sam o niej mówił: „Nie jest to dokument, ale powieść historyczna, oparta na faktach, ale też rozszerzona o wątki, które można określić fikcją literacką, związaną jednak ściśle z tematem. Wszystko tak, jak zapamiętałem, a później mogłem skorygować z dokumentami oraz pamięcią innych. Chcę tę pamięć zostawić swoim dzieciom i młodemu pokoleniu”.

Jarosław Cymerman, fragment „Posłowia”:
Ciemność jednak nie jest wyłącznie książką wspomnieniową. To raczej powieść będąca zapisem stanu świadomości nie tylko autora (którego autoportretem jest postać chłopca – Piotrka), ale także całej galerii postaci zamieszkujących Podlasie na przestrzeni niemal stu lat. Pomimo bowiem, iż akcja powieści toczy się w latach 1939–1944, pamięć jej bohaterów obejmuje niezwykłe dzieje tych ziem, począwszy od prześladowań unitów w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Korzystając z wielu zasłyszanych opowieści, Weremczuk, zgodnie ze swą pisarską metodą, stworzył fabułę, w której ożywił osoby przywołane z pamięci i kart historii. Jedną z kluczowych postaci Ciemności jest bohater będący literackim portretem ojca autora – Wiktora Weremczuka, występujący tu pod rzadkim w prozie i dramacie autora Słupa ognia imieniem Teodor. Być może zatem imię to należy do kategorii tak zwanych „mówiących”, a znaczy ono „obdarowany przez Boga”. Dary te to nie tylko rodzina i wzrastająca dzięki ciężkiej pracy zamożność; to także niezwykłe spojrzenie bohatera na rzeczywistość – zarówno historyczną, jak i tę egzystencjalną – w kategoriach odwiecznego ładu wyznaczanego przemianami natury, stale na nowo odkrywanym i przeżywanym rokiem liturgicznym. I o takiej, ginącej niestety dziś umiejętności spojrzenia na świat i człowieka Stanisław Weremczuk przypominał nie tylko w swej twórczości.