Clerus decanatus plesnensis w świetle protokołów kongregacji dekanalnych pszczyńskich z lat 1691-1756

Praca powstała w wyniku wieloletnich studiów, szerokiej kwerendy archiwalnej przeprowadzonej w archiwach w kraju i zagranicą, ale przede wszystkim w zasobie Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach oraz Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Autorka wprowadza do obiegu naukowego cenne źródło kościelnej proweniencji wraz z obszernym opracowaniem. Z całą pewnością publikacja ta stanowi znaczny postęp w badaniach nad nowożytnym Kościołem katolickim na Górnym Śląsku, w tak newralgicznym miejscu, jakim było pszczyńskie państwo stanowe. Ziemia ta należała wówczas do protestanckich Promnitzów i leżała w granicach Śląska pozostającego pod berłem katolickich Habsburgów, zaś pod względem przynależności kościelnej była częścią diecezji krakowskiej, w zdecydowanej mierze leżącej w Rzeczypospolitej, a więc w innym państwie, wtedy pod panowanie Wettinów. Podkreślić należy, że z całą pewnością przygotowywane do druku dzieło będzie zaliczane do grona podstawowych publikacji omawiających epokę nowożytną w państwie pszczyńskim.

Publikacja składa się z dwóch części: edycji źródłowej księgi protokołów kongregacji dekanalnych pszczyńskich z lat 1691 – 1756 oraz z rozbudowanego wstępu do niej. W polskich archiwach zachowało się zaledwie pięć nowożytnych protokolarzy dekanalnych. Wyjątkowość pszczyńskiego źródła polega jednak także i na tym, że powstawało ono w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat przynależności Śląska do państwa Habsburgów oraz pierwszych lat przełomu, jakim były wojny śląskie. Ostatnia kongregacja dekanalna odbyła się 18 V 1756 r., a więc zaledwie kilka tygodni przed rozpoczęciem wojny siedmioletniej (30 VIII 1756 r.), stanowiącej kolejny etap prusko – austriackiej rywalizacji o ziemie śląskie. Protokolarz stał się zatem mimowolnym świadkiem lat przełomu obserwowanych oczami duchowieństwa pszczyńskiego i opisywanych językiem dokumentu kościelnego. Pozwala to uznać pszczyńskie źródło za wyjątkowe i bez precedensu, a zatem zasługujące na wnikliwą analizę współczesnych historyków, nie tylko Kościoła.