Granice integracji. Religijność Żydów wrocławskich w drugiej połowie XIX wieku (1854-1890)

Język religijny i praktyki religijne to niewątpliwie dwa zasadnicze wyznaczniki odrębności niemieckich Żydów w XIX wieku. Ograniczały one integrację żydowskiej mniejszości z chrześcijańskimi współobywatelami, dlatego też została podjęta próba analizy wybranych tekstów religijnych z tego okresu. Należą do nich pisma związanych z Breslau rabinów i nauczycieli - przedstawicieli ruchu Wissenschaft des Judentums, ich mowy okolicznościowe, modlitewniki, podręczniki, artykuły naukowe i prasowe, sprawozdania z działalności edukacyjnej, a także inskrypcje nagrobne z najstarszych pól na cmentarzu żydowskim przy ul. Ślężnej. Źródła te odzwierciedlają językowy obraz świata oraz częściową akulturację językową wrocławskich Żydów. Priorytetem pozostało dla nich zachowanie żydowskiej tożsamości, a religia, język religijny, liturgia oraz praktyki religijne wyznaczały na ogół nieprzekraczalne granice integracji.