Judaika w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie

Zbiór judaików Muzeum Narodowego w Krakowie nie był dotychczas nigdy publikowany w całości. Ukazujące się w 2018 roku opracowanie, poprzedzone historią tworzenia kolekcji judaików w MNK, prezentuje zabytki rzemiosła artystycznego w podziale na kilka grup tematycznych, zgodnie z przyjętym porządkiem omawiania tradycyjnej kultury żydowskiej. W pierwszym rozdziale zaprezentowano zatem zabytki kultu synagogalnego i wyposażenia synagog, w drugim te związane ze świętami rodzinnymi, zaś w trzecim używane podczas innych rytuałów świątecznych. W kolejnym rozdziale ujęto stosunkowo nieliczne druki i rękopisy, a w następnym wybór monet, banknotów i medali. W ostatnim znalazły miejsce przedmioty niewpisujące się do wymienionych wcześniej grup oraz takie, których kwalifikacja jako judaika była problematyczna. W sumie publikacja zawiera 388 not zabytków, które w wielu przypadkach – poza podstawowym opisem – zostały opatrzone rozbudowanymi glosami. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wiele z nich publikowanych jest po raz pierwszy. Ponadto za wyjątkiem druków i rękopisów (składających się na dosyć przypadkowy zespół) oraz variów (zbyt różnorodnych, by poprzedzić je syntetycznym wprowadzeniem) pozostałe grupy obiektów opatrzono wstępami omawiającymi poszczególne zagadnienia i charakteryzującymi kontekst powstania zabytków, a także sposób, w jaki funkcjonowały one w kulturze żydowskiej. Opracowanie opatrzono wyjątkowo bogatym materiałem ilustracyjnym liczącym ponad 600 fotografii, ukazujących również wybrane detale zabytków oraz znaki złotnicze i sygnatury. Całość tekstu uzupełniają: wykaz inskrypcji hebrajskich widniejących na zabytkach rzemiosła wraz z ich tłumaczeniami; wykaz miejscowości, z których pochodzą eksponaty uwzględnione w opracowaniu wraz z podstawowymi danymi demograficzno-statystycznymi, dotyczącymi niegdyś mieszkających w nich społeczności żydowskich; aneks z wykazem zakupów zabytków z lat 1935–1939, tj. niezwykle istotnego okresu kształtowania kolekcji; wykaz skrótów bibliograficznych oraz indeks osobowy. Wydawnictwo spełnia zatem wszystkie wymogi publikacji naukowej z aparatem krytycznym, stając się pomocą dla badaczy tej dziedziny sztuki. Dzięki swej różnorodności kolekcja krakowska pozwala na dość dokładne poznanie rytuału świąt i obrzędów obchodzonych w synagodze i domu żydowskim, a tym samym jej publikacja otworzy dalsze pola badawcze żydowskiej tradycji w kulturze polskiej. Podstawowym celem będzie wprowadzenie do współczesnego obiegu naukowego kilkuset, dotychczas szerzej nieznanych, zabytków kultury żydowskiej. Mocne strony: • Atrakcyjna szata graficzna. • Jedyna tego typu publikacja na rynku.