Kraj Emigracja Niepodległość

Fragment:

Słowo wstępne

Po drugim rozbiorze okaleczona Rzeczpospolita utraciła samo­ dzielność na rzecz Rosji, z którą musiała uzgadniać swoją polity­kę zagraniczną. Następowała też stopniowa redukcja armii pol­skiej - w myśl uchwał sejmu grodzieńskiego miała liczyć tylko 15 tys. żołnierzy. Ciężar utrzymania 40 tys. wojsk okupacyjnych pogłębił trudności gospodarcze kraju i dobitnie uświadomił patrio­tycznie usposobionym kręgom szlachecko-wojskowym początek agonii państwa. Aby nie dopuścić do całkowitego upadku Rzeczy­pospolitej, emigracja trzeciomajowa w Saksonii opracowała kon­cepcję powstania zbrojnego. W przygotowaniach powstańczych pomogło wydatnie sprzysiężenie krajowe. Insurekcja rozpoczęta 24 marca 1794 r. w Krakowie przeszła do historii jako powstanie kościuszkowskie. Objęło ono bardzo rozległy obszar, skierowane było przeciwko Rosji, a także Prusom i trwało 8 miesięcy. Choć powstanie upadło, a Polska uległa całkowitej zagładzie, stało się ono momentem przełomowym w historii państwa i narodu. Za­ początkowało w dziejach Polski okres powstań narodowych, które były - jak określił to niegdyś Stefan Kieniewicz „klasyczną w na­szej tradycji narodowej formą ubiegania się o niepodległość".