Kulturowe podstawy narodów

Anthony D. Smith jest jednym z najwybitniejszych żyjących specjalistów w dziedzinie studiów nad narodem i nacjonalizmem. Książka Kulturowe podstawy narodów jest wybitnym dziełem naukowym, a jednocześnie wartościowym podsumowaniem wieloletnich dyskusji o tym, czym jest naród, kiedy i jak powstawał. Czytelnik otrzymuje cenne wprowadzenie do zawiłej problematyki; na polskim rynku to chyba jedyne tak dobre źródło wiedzy o zasadniczych sporach wokół pojęcia narodu.

Anthony D. Smith dokonuje zaskakującej rewizji kanonicznych założeń symbolistycznej teorii nacjonalizmu, której jest głównym propagatorem. Czytelnik polski będzie dodatkowo usatysfakcjonowany faktem, że sporo uwagi Smith poświęca realiom Europy Środkowej i Wschodniej, chyba po raz pierwszy na podobną skalę odwołując się do źródeł z tej części Europy, zwykle pomijanych albo traktowanych (jak u Ernesta Gellnera) bardzo wybiórczo. Autor trafnie opisuje specyfikę procesów narodowotwórczych w takich wspólnotach, jak naród polski, pozbawiony na wiele dziesięcioleci możliwości realizowania własnej kultury publicznej.

Dzieło intelektualnej wirtuozerii: odważne, wsparte precyzyjną argumentacją i prowokujące. Smith identyfikuje różne formy historyczne narodu i kultur życia publicznego, jakie pojawiły się od starożytności po epokę globalną. Bada spuściznę hierarchii, przymierza i republiki w nowoczesnych narodach i proponuje pasjonującą analizę nacjonalizmów jako form świeckiej religii, które rozwinęły się równolegle lub w opozycji do religii tradycyjnych.