Luka w prawie. Istota zjawiska oraz jego znaczenie dla prawa administracyjnego

Na gruncie polskiej nauki prawa administracyjnego pojęcie luki w prawie jest rzadko używane, traktowane nieraz z obawą. Niektórzy nawet negują a limine jego przydatność w tej dziedzinie prawa, powołując się w szczególności na zasadę legalności, zgodnie z którą administracja powinna działać na podstawie prawa, tj. ma swoim działaniem wykonywać (wypełniać, realizować, stosować) prawo - a nie je tworzyć (wypełniając jego rzekome luki). Niniejsza praca próbuje udowodnić tezę inaczej sformułowaną: że nauka prawa administracyjnego, a w ślad za nią również praktyka administracyjna i judykatura mogą (a nawet powinny) przedmiotowe pojęcie lepiej wykorzystać, poznając w pierwszej kolejności istotę zjawiska, które ono opisuje (w tym istotę kontrowersji, jakie przedmiotowe pojęcie wciąż wywołuje). Książka wyjaśnia, w jaki sposób pojęcie luki w prawie mogłoby w demokratycznym państwie prawnym przysłużyć się do zagwarantowania należytej ochrony interesów jednostki (czy szerzej - podmiotów administrowanych) w pewnych trudnych sytuacjach, w których zasada legalności najprościej mówiąc - niedomaga. Chodzi o przypadki, w których - wobec rozmaitych niedociągnięć i błędów aktów normatywnych (ustaw, rozporządzeń itp.) obywatele mogą zasadnie odczuwać niepewność co do swojej sytuacji prawnej. Przedmiotowa niepewność rodzi bowiem - jak udowodnia przedmiotowa praca - określone oczekiwanie, zasługujące na ochronę prawną w prawie administracyjnym. W niniejszej pracy opisano również to, jak - dzięki pojęciu luki w prawie - można budować (w tzw. trudnych, precedensowych przypadkach stosowania prawa administracyjnego) prawdziwe relacje zaufania pomiędzy administracją a podmiotami faktycznie poddanymi jej władztwu. Pozwala tej spojrzeć inaczej na "mechanikę" działania prawa w przestrzeni luki, a to dzięki podjętym rozważaniom filozoficznoprawnym, zaprezentowanym zwłaszcza w końcowej części pracy. A zatem - czym w ogóle jest luka w prawie? Jakie warto mieć wobec niej przekonania? Jak to narzędzie teoretyczne spożytkować w praktyce i jakie znacznie mu nadać we własnym życiu? ? to jedne z wielu pytań podejmowanych w niniejszej publikacji. Dzięki temu może ona z powodzeniem zainteresować nie tylko gremia naukowców czy osoby profesjonalnie zajmujące się prawem administracyjnym (jak pracownicy administracji publicznej czy sędziowie sądów administracyjnych), ale i inne osoby, na których życie prawo (zawierające "luki") realnie oddziałuje i które w związku z tym poszukują własnej odpowiedzi na pytanie - co można i co należy zrobić, aby to "niepewne" prawo (a konkretnie: niepewne prawo administracyjne) nie powodowało w życiu prawnym negatywnych skutków, tj. by w podobnych przypadkach nadal mogło pozostawać ideą, która ludzi łączy, a nie dzieli. Ewa Skorczyńska - adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.