Stosunki publicznoprawne między państwem polskim a Cesarstwem Rzymskim w latach 963-1102

Z przytoczonego powyżej streszczenia rezultatów pracy wynika, że za niewątpliwe uznaję uregulowanie płaszczyzny stosunków publicznoprawnych między Polską a cesarstwem na zasadzie lenna, w połączeniu z płaceniem trybutu za cały obszar kraju, na poziomie regnum – co doznało modyfikacji za rządów Ottona III (w zasadzie przeciągając się do pierwszych lat panowania Konrada II) i Henryka IV oraz przez bunt Bolesława II, dążącego do całkowitego zerwania tych związków przy oparciu się o papiestwo. Do elementów, które należy uznać za pewne, można dodać fakt, że od 1054 r. państwo piastowskie znalazło się na niższym szczeblu zależności od Niemiec niż Czechy, oraz brak podstaw do stwierdzenia zawarcia formalnego sojuszu polsko-saskiego za panowania Bolesława II, uznanie wystąpienia biskupa Stanisława na tle politycznym w powiązaniu z opozycją możnowładczą i w porozumieniu z wrogimi Szczodremu władcami, postrzeganie informacji Kosmasa o koronacji Wratysława II na króla Polski jako poszerzenie jego tytułu króla czeskiego, wreszcie równy podział państwa Władysława Hermana między synów bez wyznaczenia księcia zwierzchniego. […] Równocześnie należy także podkreślić, że nie można uważać problemu relacji publicznoprawnych polsko-cesarskich w interesującym nas czasie za zamknięty. Chociaż prawdopodobieństwo znalezienia nowych źródeł jest równe zeru, to jednak perspektywę stanowi dla nas zainteresowanie tą epoką ze strony historyków, zarówno polskich, jak i niemieckich, działających w sposób autonomiczny i zintegrowany. Umożliwi to w przyszłości optymalne zbliżenie się do prawdy, tym bardziej że kwestia ta stale będzie powracać, ponieważ każda epoka przyniesie nowe spojrzenie na zagadnienie stosunków publicznoprawnych między Polską a cesarstwem we wczesnym średniowieczu. ?