Niniejsza praca jest próbą odpowiedzi na szereg pytań badawczych oscylujących wokół takich spraw jak m.in. rozwój sieci szkół parafialnych związanych z Kościołem rzymskokatolickim oraz unickim ( greckokatolickim), formy ich działalności i rola władz państwowych, kościelnych, właścicieli miejscowości oraz lokalnych społeczności, a także wpływ tych instytucji na alfabetyzację społeczeństwa galicyjskiego. Warto także spojrzeć na szkoły pod kątem zmian, jakie w analizowanym okresie zachodziły w ich działalności w stosunku do czasów przedrozbiorowych. Rodzą się przy tym pytania o kontynuację ich wcześniejszych reguł funkcjonowania oraz o zmiany wywołane nową rzeczywistością. Dlatego w niniejszym opracowaniu staramy się wskazać na tradycyjne funkcje i zasady działania tych szkół oraz na nowe, będące rezultatem aktualnych uwarunkowań prawnych, społecznych. politycznych i gospodarczych. Pragniemy więc omówić działalność szkół parafialnych z uwzględnieniem wszystkich możliwych zagadnień z nimi związanych w oparciu o szeroką bazę źródłową i istniejące opracowania uwzględniające ten problem badawczy.