Utz

"Utz" jest piątą, a zarazem ostatnią powieścią Bruce'a Chatwina. Tytułowy Kaspar Joachim Utz, mieszkaniec Pragi czeskiej, kolekcjonuje miśnieńską porcelanę w małym dwupokojowym mieszkaniu. Powieść zaczyna się od śmierci i pogrzebu kolekcjonera, rozwija się w retrospekcji. Poznajemy Utza, dowiadujemy się jak, dzięki przebiegłości, udało mu się utrzymać kolekcję podczas okupacji hitlerowskiej i po inwazji sowieckiej. Po śmierci Utza porcelana zniknęła. Czy dzięki niej osiągnął mądrość i długowieczność jak chińscy cesarze? Czy ożywił porcelanę jak rabin Liwa swego golema? Co się stało z bezcenną kolekcją?

Tę misterną niczym miśnieńska porcelana książkę można czytać na różne sposoby: jak relację ze śledztwa, alegorię więzów między życiem a sztuką, portret ekscentryka czy portret miasta. Jedno pozostaje nienaruszone: dopracowany w najdrobniejszych szczegółach styl Chatwina. Z westchnieniem podziwu czytamy ostatnie zdanie i chcemy czytać znowu, żeby zobaczyć, "jak on to zrobił".