W średniowiecznej rzeczywistości

Od autora - ze wstępu: (...) Książka dotyczy oczywiście dziejów: poruszane w niej zagadnienia odnoszą się do społeczeństw w przeszłości - w średniowieczu właśnie. Zagadnienia te odbiegają jednak od zazwyczaj omawianych, kojarzonych przeto powszechnie z potocznymi przeświadczeniami o historii jako nauce o dziejach, a więc o zbiorach wydarzeń ujmowanych w pewne ciągi chronologiczne. Nie było moim celem, a nawet być nie mogło, utrzymywanie jednolitego ciągu chronologicznego w toku wywodów. Podporządkowane one zostały kryteriom merytorycznym. Wskutek tego dokonywałem nieustannych przeskoków w czasie i przestrzeni. (...)