Zanim dojrzeją granaty

Kanun — albańskie prawo zwyczajowe — zniszczyło Baki życie. Bo jak inaczej powiedzieć o zasadach, które zmusiły ją do egzystowania jako mężczyzna, odebrały jej ojca oraz brata, zabrały szczęście? Zasady, jakie regulowały życie całej wioski, pozbawiały możliwości wyboru oraz głosu. A najmocniej wpływały na kobiety. Dopiero zostanie zaprzysiężoną dziewicą, wirgineszą, pozwalało uczestniczyć w życiu społecznym, ale za jaką cenę? Męskie ubrania, męski chód, męskie zachowania... Porzucenie istotnej części siebie. To na ten krok Bakia się zdecydowała, by przeżyć. Stała się kolejną ofiarą Kanun, ofiarą, której głos wybrzmiał głośno.

„Zanim dojrzeją granaty“ to strumień myśli, pieśń męskiej oraz żeńskiej perspektywy o poszukiwaniu miłości. Relacji z ojcem, który pragnął syna; bratem, który zawsze był tym gorszym oraz matką, której głos był zbyt cichy. Relacji z prawem, jakie odbiera oddech, przyjaciółką, jaka jest powiewem wolności i szczęścia oraz społecznością, jaka przyzwala na morderstwa. Ale przede wszystkim relacji z samym sobą.

Emocjonalna wyprawa w głąb ludzkich lęków i pragnień. Poetycka proza, jaką należy pochłonąć w jednym gryzie, by mogła skutecznie osiąść na sercu oraz rozgościć się w myślach. Tym jest powieść Rene Karabasz. Rewelacyjny tekst, który uchyla rąbka tajemnicy Gór Przeklętych i kreśli mapę do serca kobiety, jaka mogła istnieć naprawdę. Perspektywa ważna, podana w formie, jaka przemówiła do mojej wrażliwości.

przekł. Mariola Mik...

Cierpka i gorzka w smaku, niczym ziarno granatu uwierające między zębami proza Rene Karabasz zabiera swoich czytelników w albańskie Góry Przeklęte.
Tu wciąż są żywe prawa kanunu będące niczym jarzmo, przyzwalające na krzywdę, na przemoc bezbronnych kobiet.

Nie miała swoich praw, a jednak poszła na przekór - Bekia nigdy nie skuje się w łańcuch małżeństwa narzuconego przez rodzinę, mimo, iż na horyzoncie majaczy okrutne widmo zemsty.
Wybór może być zatem tylko jeden - przywdzieje twarz zaprzysiężonej dziewicy i stanie się mężczyzną. Tak jak oni będzie musiała nosić spodnie, palić papierosy, czy pić rakiję, całkowicie wyzbywając się swej tożsamości.
Przemoc nosi tu dwa imiona - mężczyzny i miejscowego prawa kanunu. Od tej pory wraz z bohaterką będziemy poszukiwali drogi do upragnionej wolności i spełnionej miłości, które dokona się wraz z przekroczeniem symbolicznej granicy z Bułgarią.

Jeśli można nazwać prozę Karabasz pieśnią to byłoby to najadekwatniejsze dla niej określenie. Fragmentaryczna, liryczna, melancholijna. Okrucieństwo wybrzmiewa tu niezwykle poetycko, a otulone szczelnie metaforami i wysublimowanym językiem uderza w czytelnika ze zdwojoną siłą.

Na wyzwolenie przyjdzie jeszcze czas - wpierw muszą dojrzeć tytułowe granaty.

Wzruszająca historia Beki - nastoletniej bohaterki. Książka nie jest pisana od A do B, można mieć poczucie chaotycznej narracji, jednak wszystko powoli spaja się w logiczną całość.

Pojawia się wątek: związany z Albańskim prawem - Kanunem; tożsamości, braterstwa, więzi krwi, miłości.

Historia warta poznania.