Zoografie

Zoografie to książka na temat czterech bodaj najbardziej wpływowych filozofów kontynentalnych XX wieku – Martina Heideggera, Emmanuela Levinasa, Giorgia Agambena oraz Jacques’a Derridy. Calarco z dużą precyzją rekonstruuje najważniejsze poglądy każdego z powyższych myślicieli, a także ewolucję ich myśli, pytając o miejsce i rolę „problemu zwierzęcia” w ich projektach intelektualnych. Choć pomiędzy Heideggerem, Levinasem, Agambenem i Derridą istnieją w tym względzie istotne różnice, które nie umykają uwadze Calarco, wszyscy czterej stają się dla autora Zoografii sojusznikami w przemyśleniu na nowo relacji między homo sapiens a innymi zwierzętami, granicy ontologicznej między ludźmi i nieludźmi oraz moralnych zobowiązań człowieka wobec istot pozaludzkich. Mimo antropocentryzmu Heideggera Calarco odnajduje u niego wezwanie do radykalnej odpowiedzialności względem wszelkich form życia. Od Levinasa czerpie imperatyw „absolutnej inności”, który próbuje odnieść do zwierząt innych niż człowiek. Wraz z Agambenem zastanawia się nad negatywnymi następstwami działania „maszyny antropologicznej”. U Derridy pobiera lekcję etyki nieantropocentrycznej, wypływającej z konfrontacji z niezaprzeczalnym cierpieniem zwierząt nieludzkich. Rozważaniom filozoficznym towarzyszy w Zoografiach namysł nad najnowszymi ustaleniami nauk biologicznych, zwłaszcza etologii oraz teorii ewolucji, które nakazują podać w wątpliwość klasyczne wersje podziału na człowieka i zwierzę, a także na nowo przemyśleć kwestię zasadniczej wspólnoty życia – ludzkiego i pozaludzkiego. Jest to wspólnota nie tylko czysto biologiczna, związana z wymiarem „życia wegetatywnego” (zoe), ale także – a może przede wszystkim – moralna, oparta na odpowiedzialności.